Depresyon olguları ile görüşme ve bilgi alma

Genel görüşme ilkeleri depresyon olguları için de geçerlidir. Bu nedenle burada görüşme ilkeleri hakkında bilgi vermek yerine tek tek belirti alanlarına göre hastalarla görüşme anlatılacaktır. Her başlık altında bazı örnek sorular da verilecektir. Ancak bu soruların aynen sorulması kuşkusuz gerekmez. Her hekim kendine göre bu sorularda değişiklik yapabilir. Kuşkusuz saptanan her belirtinin zaman içindeki seyri de araştırılmalıdır.

Depresif duygu durum
Keder, ümitsizlik, çaresizlik duygularını ifade eden cümleler bu başlık altında değerlendirilir. Olgulara son zamanlarda kendilerini nasıl his setikleri, umutsuzluğa kapılıp kapılmadıkları, çare sizlik yaşayıp yaşamadıkları sorulur. Birçok olgu bu sorulara yeter li yanıt verir. Bazen, özellikle de ifade güçlüğü olan olgular yeterli bilgi vermeyebilirler. Bu durumlarda olgudan alınan yanıta göre ayrıntılı bilgi almak için değişik sorular sorulmalıdır. Örnek soru lar: Son günlerde kendinizi nasıl hissediyorsunuz? Kendinizi çökkün hissediyor musunuz? Geçmişte sizi etkileyen bazı yaşan tılarınızı hatırladığınızda gereğinden fazla üzüldüğünüz oluyor mu? Sorunlarınızı çözemeyecek gibi hissettiğiniz oluyor mu? Çare sizlik yaşıyor musunuz? Kötümser misiniz?

Suçluluk duyguları
Olgulara suçluluk duygularına kapılıp kapılmadıkları sorulur. Bu belirtiyi yoğun bir biçimde yaşayan olgular kolayca bu duygularını ifade ederler. Bu bazen "başka insanları üzüyorum" şeklinde ifade edilir. Bazen de geçmişteki küçük kusurları aşırı biçimde büyütme biçiminde ortaya çıkar. Yaşadığı olumsuz olayları kendine verilmiş bir ceza olarak algılayarak yaşama da olasıdır. Her olasılık ayrı ayrı sorulmalıdır. Özellikle kendini ifade etme sorun ları olan olgularda her belirti alanının sorularak araştırılması önem taşır. Ağır olgularda suçlayıcı var sanılan ve sanrılar olabilir. Örnek sorular: Yaşantınızdaki bazı olaylar nedeni ile kendinizi suçladığınız oluyor mu? Başkalarını üzdüğünüzü düşündüğünüz oluyor mu? Geçmiş olayları anımsayarak suçluluk duygularına kapıldığınız olur mu? Sizi suçlayan sesler duyduğunuz oldu mu?

İntihar düşünceleri
intihar düşünce ve davranışları önemli depresyon belirtilerindendir. Olgular anlatmasa bile şimdiki ve geçmişteki intihar girişimleri ve düşünceleri ayrıntılı olarak sorulmalıdır. Halk arasın da ve bazı hekimler arasında intihar etmeye kararlı insanların bu konuda bilgi vermeyecekleri, sorulanlara yanıt vermeyeceği, öldürücü yolları denemeyenlerin intiharlarının ciddi olmadığı biçiminde bazı inanışlar vardır. Ayrıca intihar konusunu konuşmanın olguları intihara yönlendireceği ileri sürülmektedir. Bunlar tamamen yanlıştır. Bunların tersi geçerlidir. İntihar girişiminde bulunan olgular genellikle görüşmede bu konudaki düşünce ve eylemleri hakkında bilgi verirler. Her intihar girişimi bir yardım çağrısı olarak kabul edilerek ciddiyetle ele alınmalıdır. İntihar konusunu konuşmak olguların acısını azaltır. Çekinmeden konuşulmalıdır. Paylaşma güçlüğü olanlar ise teşvik edilmelidir. Örnek sorular: Son zamanlarda hiç intiharı düşündün mü? Girişimde bulundun mu? Nasıl yaptın? O zamanki duygularını anlatır mısın? intihar düşüncesi olan olgularda intihar planları da araştırılmalıdır .

Uyku sorunları
Uyku sorunları depresyonun önemli belirtilerindendir. Uykuya dalma güçlüğü, sık uyanma ve sabah gerekmediği halde erken uyanma ayrı ayrı sorulmalıdır. Örnek sorular: Son zamanlar da uykunuz nasıl? Uyku düzeninizde son zamanlarda bir değişiklik oldu mu? Gece sık sık uyanıyor musunuz? Uykuya dalMa güçlüünüz var mı? Sabah gerekmediği halde çok erken uyandığınız oluyor mu? Uyandığınızda kendinizi nasıl hissediyorsunuz? İlgi kaybı Günlük olağan etkinliklere karşı ilginin azalması, artık onlar dan zevk alamama depresyonun temel belirtilerindendir. Buna koşut olarak üretkenlik de azalır. Özel zevklerini bırakabilir. Örnek sorular: Size eskiden zevk verdiği halde artık zevk almadığınız işler var mı? Hobilerinizin size yük gibi geldiği oluyor mu? Son zaman larda işlerinizi yetiştiremediğiniz oldu mu? Eskisi kadar üretken misiniz? Üretkenliğiniz azaldı mı?

Psikomotor yavaşlama
Davranışlarda yavaşlama depresyonda sıktır. Halsizlik, yorgunluk, ilgi ve zevk azlığı nedeni ile olgunun davranışlarında belirgin yavaşlama izlenir. Bu yavaşlama hem davranış düzeyinde hem de mental alandadır. Olgunun davranışlarından yavaşlama kolayca görülebilir. Belirtiler hafifse olgunun kendi algısı önem taşır. Örnek sorular: Davranışlarınızda düşünce yetinizde eskiye göre bir yavaşlama oldu mu? Eskiden kısa sürede bitirdiğiniz işlerle uzun süre uğraştığınız oluyor mu?

Ajitasyon
Anksiyete işaretidir. Sık olmakla birlikte bulunması zorunlu değildir. Olgular anksiyetelerini elleri ile saçları ile oynayarak, yerinde oturamayarak, dolaşarak gösterirler. Bazen tırnak yeme, saç çekme ve dudaklarını ısırma gibi izlenir. Bu belirtiler sürekli ise hekim tarafından gözlenecektir. Sürekli değilse araştırılmalıdır. Örnek sorular: Kendiniz, aşırı bir şekilde kaygılı hissettiğiniz, dolaşma gereksinimi duyduğunuz veya ellerinizi ovuşturduğunuz oluyor mu?

Anksiyete
Anksiyetenin psişik ve somatik olmak üzere iki bileşeni vardır. Psişik anksiyete kendini endişe, gereksiz yere kaygılanma, subjektif gerginlik ve korku biçiminde gösterir. Somatik anksiyete ise kendini ağız kuruluğu, gaz belirtileri, hazımsızlık, diyare, abdominal kramplar, geğirme, çarpıntı, derin nefes alma, iç çekme, sık idrara çıkma ve terleme şeklinde gösterir. Örnek sorular: Kendinizi aşırı biçimde endişeli hissediyor musunuz? Geçmişte buna benzer duygularınız oldu mu? Durup dururken terlediğiniz olur mu? Gereksiz yere kaygılandığınız oldu mu?

Somatik belirtiler
Depresyon olgularında iştah değişiklikleri, cinsel ilgi azlığı, bedensel kaygılar, ekstermitelerde ağırlık, baş ağrısı, kas ağrıları, yorgunluk hissi sıktır. Örnek sorular: Son zamanlarda iştahınız değişti mi? Diyet uyguluyor musunuz (kilo verdiğini söyleyen olgular için)? Kol ve bacaklarınızda, sırtınızda ağrılar var mı? Her sisteme ait özgül sorular sorulmalıdır. Olumlu yanıt alındı ise bu belirtilerin başka hekimlerce nasıl değerlendirildiği sorulmalıdır. Bazen olgular ciddi bir bedensel sorun olmadığı halde yoğun bedensel kaygı yaşarlar. Kendilerinin ciddi bir hastalığı olduğu endişesini taşırlar. Örnek sorular: Fiziksel sağlığınız için bir kaygınız var mı? Nasıl?

İç görü
Olguların hastalıklarına karşı tutumları büyük ölçüde değişkenlik gösterir. Bazıları depresyonlarının farkındadır. Bazıları ise ruhsal bir hastalıkları olduğunu kabul etmezler. Örnek sorular: Bu belirtileri neye bağlıyorsunuz? Sizce neden? Nasıl bu sonuca ulaştınız?