Vücutta Isı Düzenlemesi

Vücutta Isı Düzenlemesi : İnsan vücudunda dış ortamdaki ısı deği­şikliklerine karşı vücut sıcaklığını sabit tutabilecek yapılar vardır. Sıcakkanlılık olarak bilinen bu özellik bütün öbür me­melilerde ve kuşlarda da görülür. Bazı yaşamsal etkinliklerin sürdürülebilmesi için vücut sıcaklığının oldukça dar bir sıcaklık aralığında kalması gerekir. Bu da ısı oluşumu ve kaybı arasındaki den­genin kurulmasıyla sağlanır.Vücutta ısı üretimi alınan besinlerin dönüştürülmesi ve kas etkinlikleri sıra­sında ortaya çıkar. Kalp kasılması, so­lunum kaslarının çalışması, iskelet kas­larının etkinliği, bazı salgı bezleri ve sistemlerin çalışması sırasında vücut için gerekli ısı açığa çıkar.

Vücudun te­mel, yaşamsal işlevleri sırasında üreti­len ısı miktarı "bazal metabolizma"yı oluşturur. Bu da 24 saat içinde yaşamın sürmesi için harcanması zorunlu olan enerji miktarının kalori cinsinden ifade­sidir. Fazla miktarda besin alınması, vücut etkinliğinin artması ve ortam sı­caklığının azalması bu düzeyin yüksel­mesine yol açabilir.Vücut sıcaklığını sabit tutmaya yö­nelik tepkimeler "kimyasal ısı düzenle­me" adı altında toplanabilir. Bu düzen­lemeyi daha çok karaciğer ve kaslar sağlar. Karaciğerin ürettiği ısı genellik­le sabittir. Buna karşılık kasların üretti­ği ısı gereksinime göre değişim göstere­bilir.Isı kaybı konveksiyon (ısıl taşınım), kondüksiyon (ısıl iletim), radyasyon (ısıl ışınım) ve buharlaşma gibi fiziksel olaylar aracılığıyla gerçekleşir.Isı oluşumu ve ısı kaybı arasındaki eşgüdümü ise sinir ve içsalgı sistemleri düzenler.Sinir sistemi hipotalamustaki iki merkezin denetimindedir.

Biri ısı kaybı­nı, öbürü ise ısının oluşumunu düzenle­yen bu merkezler beyin kabuğundan (korteks) ve çevresinden gelen uyanlar sonucunda harekete geçer. Bunlara çev­re ile merkez arasındaki uyanları dü­zenleyen soğaniliğin ısı merkezleri de katılır. Deride ısı alıcılan denen ve ısı uyanlanna karşı duyarlı bazı özel yapı­lar bulunur. Bunlardan bazılan soğuğu, bazılan ise sıcağı algılamaya yarar.Iç salgı sisteminin etkisi ise tiroit, böbreküstü ve hipofız bezlerinin salgı­ladığı hormonlann devreye girmesiyle ortaya çıkar.Vücut kendi ısı dengesini ısı uyan­lanna özel bir biçimde karşılık vererek korur: Soğuğa, deri damarlarının büzül­mesi ve enerji metabolizmasımn artma­sıyla, aşın sıcağa ise çevrel damarlann genişlemesi ve derinin belirli bir sıcak­lığa ulaşmasından sonra salgıbezlerinin harekete geçerek terlemeye yol açma­sıyla tepki gösterir.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp