TESTIS HASTALIKLARI2

TESTIS HASTALIKLARI2 :

Testisler erkekte iki önemli görevi vardır:

1-Testosteron denen erkeklik hormonunu salgılamak

2-Üremeyi sağlayan tohum hücrelerini meydana getirmek.

Her iki torbada birer tane olmak üzere sağlı sollu 2 tanedir.

Hidrosel:

Hidrosel terimi, Yunanca hydro; su ve cele; tümör kelimelerinden gelir. Halk arasında su fıtığı olarakta bilinen hidrosel, testisleri çevreleyen zarlar içinde normalden daha fazla sıvı birikimi sonucu testis torbasının (skrotum) şişmesi durumudur. Normalde testis ile bu zarlar arasında, testisin kayganlığını sağlamak için 0.5 -1 ml. sıvı bulunurken hidroselde bu sıvı miktarı 100-200 ml. hatta bazen çok daha fazla hacimlere ulaşabilir.

HİDROSEL TİPLERİ;

Konjenital (Doğumsal) Hidrosel:

Anne karnında testis, karın içi yerleşimlidir ve gebeliğin 14. haftasından itibaren karnın alt bölgelerine doğru ilerler ve sonrasında skrotum denen testis torbasına iner. Bu iniş sırasında birlikte sürüklenen karın zarı (periton) bir eldiven parmağı tarzında skrotuma kadar testisle birlikte iner. Doğumdan bir süre sonra bu kesecik kapanarak ipliksi bir yapı halini alır, bu kesecik kapanmaz ise karın içi sıvısı bu açıklıktan geçerek testis etrafında skrotumda birikir ve şişliğe neden olur bu oluşan durum hidrosel olarak adlandırılır, eğer açıklık büyükse karın içi organlar burdan sarkarak fıtık oluşturabilir. Hidrosel, testisi saran zarlarla sınırlı kalmışsa buna testiküler hidrosel, testis kordu boyunca kistik bir yapı şeklinde sınırlı ise kord hidroseli veya kordon kisti olarak adlandırılır. Konjenital hidrosel yenidoğan erkeklerin yaklaşık %6‘sında görülür. Yenidoğan hidrosellerinin birçoğu doğumsaldır ancak tümör, enfeksiyon veya dolaşım bozukluklarının bu dönemde hidrosele neden olabileceği unutulmamalıdır. Yenidoğan çağında 2 çeşit hidrosel izlenir; 1.Komünikan hidrosel (ilişkili hidrosel); skrotuma inen karın zarının tamamen açık olması anlamındayken, 2. Komünikan olmayan tip hidrosellerde, bu zarın karın tarafında olan kısmının normal olmayan şekilde kapanması ve peritoneal sıvının skrotum içersinde hapsolması anlamındadır.

Erişkin Hidrosel:

Erişkin erkeklerde ve daha yaşlılarda skrotumun maruz kaldığı travma, testis ve eklerinin iltihabi hastalıkları, testis tümörleri, varikosel ameliyatları ve radyoterapi sonrası gibi nedenler ile hidrosel oluşabilir. Böbrek nakli olan hastaların %70‘inde tek taraflı hidrosel oluşur. Periton dializi veya ventriküloperitoneal şant uygulanımı gibi peritoneal sıvının tip ve hacminin değiştiği durumlarda da hidrosel görülebilir. Testis torsiyonu (testisin kendi etrafında aniden dönmesi), %20 hastada reaktif hidrosele neden olabilir ve acil müdahale gerektiren testis torsiyonunu maskeleyebilir.

Hidrosel, erişkin erkeklerin yaklaşık %1‘inde ve genellikle 40 yaşın üzerinde görülür.

TANI:

Hidrosel tanısı hikaye ve fizik muayene ile kolayca konulabilir.

Birçok hidrosel hiçbir şikayete neden olmaz, hastaların hekime başvuruşu genellikle skrotumda ağrısız şişlik nedeni ile olmaktadır. Hasta skrotumda ağırlık, dolgunluk hissedebilir. Nadiren kasık bölgesinde hafif rahatsızlık hissi ve bel bölgesine vuran ağrıdan rahatsızlık duyabilirler. Ağrı genellikle olmaz eğer varsa beraberindeki akut epididim enfeksiyonu nedeni ile olabilir. Konjenital hidroselde,skrotumdaki şişliğin sabahları kaybolup, günün ilerleyen saatlerinde belirginleşmesi tipiktir. Ateş, titreme, bulantı, kusma basit hidrosellerde genellikle görülmez.

Skrotum muayenesinde, hidrosel testisin üst ön kısmında yerleşimli olarak izlenir. %7-10 iki taraflıdır. Özellikle sağ taraftaki hidroseller genellikle kasık fıtığı ile birliktedir. Eğer enfeksiyon yoksa skrotumda kızarıklık veya renk değişikliği yoktur. Skrotuma karanlık bir odada ışık tutulduğu zaman şişkinlik sebebi hidrosel ise ışığı geçirir buna transülliminasyon denir. Konjenital hidroselde ise şişlik, çocuk ayağa kalktığında veya ağladığında belirginleşirken, muayene sırasında veya yattığında kaybolur.

İngüinal-skrotal ultrasonografi, teşhisi doğrulamak için yapılabilir, testis ve eklerindeki anormallikler (özellikle testis tümörleri), kompleks kistik kitleler, spermatosel, veya birlikte fıtık olup olmadığını göstermede etkindir. Testis renkli Doppler ultrasonografisi, testisteki kan akımını göstermede kullanılır ve özellikle testis torsiyonundan şüpheleniliyorsa mutlak yapılmalıdır.

TEDAVİ:

Konjenital Hidrosel; Konjenital komünike olmayan hidrosel genellikle ilk 1 yıl içinde kendiliğinden düzelmektedir. Komünike hidroselde de 12- 18 aya kadar düzelme beklenebilir. Bu nedenle yenidoğanda hidrosel komünikan olsun veya olmasın 1 yıl süre ile takip edilmeli ve bu süre sonunda hidrosel halen devam ediyorsa cerrahi olarak tedavi edilmelidir. Çocuklardaki hidrosel ameliyatı kasıktan yapılan kesi ile uygulanmalıdır.

Erişkin Hidrosel ; Eğer hidrosel bir rahatsızlığa neden olmuyorsa herhangi bir tedaviye gerek yoktur. Hidrosel kesesi testisin kan akımını bozacak kadar büyükse, kozmetik açıdan kötü bir görüntüye yol açıyorsa, gerginlik ve ağırlık hissi ile hastada rahatsızlık uyandırıyorsa, cinsel ilşkiyi zorlaştırıyorsa ve beraberinde fıtık varsa tedavi edilmesi gereklidir. Erişkin hidroseli skrotumdan yapılan kesi ile uygulanır.

Cerrahi tedavi basit ve etkin olmasına rağmen, özellikle anestezi açısından yüksek riskli hastalarda, iğne ile hidrosel sıvısı boşaltılabilir ancak bu önerilen bir yöntem değildir çünkü hem kısa sürede yeniden oluşur hemde enfeksiyon riski oluşturur.

Ayrıca iğne ile hidrosel sıvısı boşaltıldıktan sonra tekrar oluşmayı önlemek amacı ile içeri % 5‘lik tetrasiklin, %5 lik etholamin gibi sklerozan maddeler verilmesi esasına dayanan tedavilerde mevcuttur ancak bu yöntemde de hidroselin tekrarlaması, ağrılı olması ve meni yollarında hasara yol açabilmesi nedeniyle, sadece kısırlığın önemli olmadığı yaşlı erkeklerde uygulanması önerilmektedir.

Spermatosel:

Testisten sonra meni yollarında oluşan sperm içeren ağrısız kistik lezyondur. Boyutları genelde 1 cm.den küçük iken bazen çok daha büyük boyutlara ulaşabilir. Büyük boyutlara ulaşıp baskı nedeni ile sperm taşınmasına engel olyor veya hastaya rahatsızlık hissi veriyorsa cerrahi olarak eksize edilir.

Varikosel:

Sağlıklı erkeklerin % 15 kadarında ve kısırlık sorunu ile başvuranların % 20-40'ında saptanan varikosel,testis toplar damarlarında genişleme, varisleşme olarak tanımlanabilen ve en sık rastlanan erkek kısırlık sebebidir. Sol tarafta görülme oranı %90 iken sağ tarafta %2 oranında görülür. İki taraflı görülme oranı sağlıklı genç erkeklerde %1 oranındayken kısır erkeklerde bu oran %20'yi geçmektedir.Varikosel testislerde sıcaklık artışı ve toplardamardaki kanın testise geri akımı sonrası mikro dolaşımı etkileyerek sperm üretimini bozar; sayı, hareketlilik, yapı ve kromozomal yapıya etki sonucu dölleme kapasitesini olumsuz etkiler.

Varikosel ergenlik yaşlarında ortaya çıkmaya başlayan ve zaman ile ilerleyen bir toplardamar hastalığıdır. Genetik yapısı uygun olan ve ayakta fazlaca duranlarda bazen ağrı ve görüntü bozukluğu ile ortaya çıkarsa da kısırlık ve diğer nedenler ile yapılan el muayenesinde saptanır. Toplardamarların içinde bulunan ve ters akımı engelleyen valf sistemini oluşturan kapakçıkların damar çapı genişlemesi sonucunda yetersiz kalması ile testislerin toplardamar çıkışında basınç artışı gerçekleşir. Artan basınç sonucu testis dokusu içindeki kan dolaşımı (mikrosirkülasyon) bozularak sperm üretimi etkilenir.

Belirtiler:

Varikosel genellikle bir belirti vermez. Genellikle kısırlık nedeni ile tetkik edilen hastalarda rutin muayene sırasında tespit edilir. Bazı hastalarda, testisten bacağa yayılan ağrı ve sıcak ortamda torbada belirginleşen kıvrımlı damar yapısı ile fark edilebilebilir.

Tanı:

Farklı derecelerde görülebilen varikoselin tanısı bu konuda tecrübeli bir Ürolog tarafından doğru şartlarda yapılacak detaylı bir muayene ile konulur. Gerektiği durumlarda renki doppler ultrasonografi testi yapılabilir. Varikosel fizik muayene bulgularına göre şu şekilde sınıflandırılır;

Subklinik: Fizik muayene ile saptanamayan varikosel

Grade 1: Elle muayene sırasında hasta ayakta ve ıkınırken tespit edilir.

Grade 2: Hasta ıkınmadan elle muayene sırasında tespit edilebilir.

Grade 3: Genişlemiş damarlar gözle görülebilir.

Tedavi:

Varikosel tek başına bir sağlık sorunu oluşturmaz. Sperm hücrelerini etkileyerek kısırlık sebebi olması ve bazen de ağrıya neden olması nedeni ile tedavisi gerekir. Ağrı sorunu olmayan ve kısırlığın sorun oluşturmadığı kişilerde herhangi bir tedavi yapılmasına gerek yoktur.

Cerrahi Tedavi:

Varikoselin tedavisi cerrahidir ve öncelikle mikrocerrahi varikosel ameliyatı önerilmelidir. Kısırlık nedeni ile varikosel saptanan hastalarda ilk tercih olarak ilaç tedavisi veya tüp bebek yöntemleri uygulanması doğru değildir. Doğru tanı konulması ve mikrocerrahi yönteminin başarıyla uygulanması ile tedavisi gerçekleştirilen varikosel hastalarında spermogram parametrelerinde % 80'in üzerinde istatistiki anlamlılık gösteren düzelme sağlanır ve bunların çoğu başka bir tedavi gerektirmeden çocuk sahibi olabilirler.

Varikoselektomi ameliyatlarında sonra hidrosel, testis arter yaralanması, varikosel tekrarlaması gibi komplikasyonlar olabilir. Ancak mikrocerrahi ile bu komplikasyonlar hemen hemen hiç görülmemektedir.

Testis Torsiyonu (Dönmesi):

Testislerin her biri skrotum denen torba içersinde birer meni kanalı üzerinde asılı olarak bulunurlar. Bu kanallar da testisleri besleyen kan damarları vardır. Testis torsiyonunda, testis sperm kanalı etrafında döner ve bu durumda testise kan gitmez. Bu sorun bazen hiçbir nedene bağlı olmaksızın, hatta bazen uykuda ortaya çıkar. Bunun dışında ağır fiziksel hareketle de meydana gelebilir.

Belirtiler

- Tek testiste ani ve genellikle şiddetli sancı;

- Skrotum içinde testislerden birinin yukarı çıkması;

- Bulantı ve kusma;

- Baygınlık hissi;

- Şişme;

- Ateş.

- Testiste aniden veya agır fiziksel hareketten sonra ortaya çıkan, ani şiddetli sancı (acil).

Testisin torsiyonu sık rastlanan bir olay değildir. Daha çok küçük çocuklarda, bazen de ergenlik çağı civarında görülür. Ancak her yaşta olabilir.

Tanı:

Aynı yerde dağılmayan şiddetli sancı ile birlikte bulantı, kusma, baygınlık hissi, ortada belirgin bir neden yoksa (travma gibi) akla testis torsiyonunu getirir. Öte yandan, aynı semptomlara skrotum içinde bir iltihaplanma veya bir tümör de neden olabilir. Diğer durumlardan ayrımı renkli dopler ultrasonografi ile mümkündür.

Tedavi :

Acil tanı konularak testisin olayın başlangıcından itibaren 4-6 saat içersinde cerrahi olarak eski haline döndürülüp torba içine tespit edilmesi gerekir, ayrıca ileride ortaya çıkabilecek bir torsiyon olasılığını önlemek için, genellikle diğer testis de yerine tespit edilir. İlk 4-6 saatte müdahale edilemeyen durumlarda testisin cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.

İnmemiş Testis:

Yumurtalardan biri veya her ikisinin, doğumdan sonra torbada bulunmama halidir. Testisler gelişim süreci içinde karın boşluğunda oluşur ancak vücut ısısından daha düşük sıcaklıktaki, nispeten vücut dışında sayılabilecek bir yer olan torbalara göç ederler. Burası, testislerin en iyi çalışmasını sağlayabilecek vücuda göre daha soğuk bir bölgedir. Yine ortam ısısı düştüğünde testislerin yukarıya doğru yer değiştirmesi de aynı fonksiyonu sürdürmek içindir. Tüm bunlar karışık bir çok hormonal ve mekanik etkileşimle sağlanır.

İnmemiş testis, zamanından önce doğanlarda %26-30, zamanında doğan bebeklerde ise %2.7-3.2 sıklıkla görülür. Testislerin torbalara inişi, anne karnındaki son 3 ayda olur, bu bazen doğum sonrası da sürer ve birinci yaş gününde inmemiş testis sıklığı zamanından erken doğan bebeklerde % 5.4 e, zamanında doğanlarda % 1 e kadar düşer. Eğer bu sürede yerine inmezse mutlaka ve gecikmeden tedavi edilmelidir.

Tedavi, genellikle, ameliyatla yumurtayı torbaya indirip, orada tesbit etmektir. Gerçek inmemiş testisin , 1 yaşından sonra torbalara inmesi beklenmez. İnmemiş testisli çocukların % 14 ünde ailevi inmemiş testis hikayesi de vardır. Daha çok sağ taraftadır (%60) ve %20 iki taraflı olabilir.

Vücudun işleyişinin bu en iyi fonksiyonla devam ettirilebilmesi için testislerin bulunup yerlerine indirilmesi gereklidir. İnmemiş testis, tedavi edilmediği takdirde; kısırlık, yumurta kanseri, yumurta torsiyonu gibi önemli sorunlar doğurabilir. Ayrıca, inmemiş testisle beraber genellikle fıtık da mevcuttur. Ameliyat sırasında fıtık da onarılmış olur. Bunu sağlamak için ancak bu konuda uzman doktorlar tarafından yapılacak değerlendirmeler sonucunda hormonal ve/veya cerrahi tedaviler uygulanır. Yapılan araştırmalar ilk 2 yaş içinde karın içindeki ısının testislere yaptığı zararın kabul edilebilir nispette ve geri dönüşümlü olduğu yönündedir. Ancak bu iki yaşına kadar ameliyatın bekletilmesi; hem birlikte sık görülebilen diğer anomali ve hastalıkların tanınması ve hem de tedavinin planlanması açısından, ancak konunun uzmanlarınca yapılacak poliklinik kontrolleri ile izlem altında gerçekleşmelidir.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp