Tabanidae Ailesi

Tabanidae Ailesi : Tabanid sineklerine sığır sineği, geyik sineği, yeşil başlı sinek, avare sinek, mangrov sineği gibi adlar verilmiştir. 60 cins içinde 2500 kadar tür vardır ve önemli türler dünyanın her tarafında yaygındır. Büyük çoğunluğu Tabanus (sığır sineği) ve Chrysops (geyik sineği) cinslerinde bulunurlar. Dişileri insanları sokarak kan emerler.

Morfoloji

Tabanidler oldukça büyük ve siyah, turuncu, sarı renkleri olan sineklerdir. 1 - 3 cm boyunda olabilirler.Baş, göğüs kadar geniştir, büyük, parlak renkli bileşik gözleri vardır. Gözler erkeklerde ortada birbirine yakın, dişilerde ayrıktır. Anten üç segmentlidir. 3. segment 3-7 küçük parçaya bölünmüştür. Dişilerin ağız parçaları kan emmeye elverişli şekildedir. Mandibüller keskin, maksillalar dişlidir. Hortum Tabanus’da kısa ve kuvvetli, Chrysops'ta orta uzunlukta ve Pançoma’da çok uzundur.Göğüs üç segmentli, çoğunlukla tüylüdür. Üç çift kuvvetli bacağı vardır, bacaklar bir çift kıskaç ve kıllı tabanla sonlanır. Kanat yapısı diğer ailelerden ayrılmalarını sağlar. Kanatlar tamamen şeffaf veya bazı cins ve türlerin özelliğine göre siyah pigmentli veya benekli olabilir. Tabanus'ta kanatlar genellikle tek renklidir,Chrysops’da ortayı çaprazlayacak şekilde siyah bir şerit ve uç kısımlarında benek vardır. Bu iki cins konduklarında kanatlar vücutla 30° açı yapacak şekilde yatay dururlar. Karın sekiz segmentlidir, esmer veya beyaz lekeleri vardır.

Yaşayış

Genel olarak sıcak, aydınlık ve nemli yerleri severler. Hızla ve oldukça uzak yerlere uçabilirler. Erkekler bitki suları, nadiren yumuşak vücutlu böceklerin vücut sıvılarıyla beslenirler. Dişiler evcil ve yabanıl hayvanlardan, kanatlılardan kan emerler, Chrysops ve Haematopota gibi nisbeten küçük olanlar insanlardan da kan emerler. Bununla beraber diğer türleri de insandan kan emerler.

Evrim

Holometaboli şeklindeki evrimini tamamlayabilmesi bir yıl kadar sürer. Erişkin tabanidler 4-8 hafta yaşarlar.Dişi sinek 100 - 800 kadar yumurtayı kitle halinde su içindeki, kenarındaki ya da suya sarkan bitkilere ve kayalara bırakır. Yumurtalar su geçmez salgı ile kaplanmıştır.Yumurtalar iğ şeklinde 1,5 mm boyunda ve beyazdırlar, gittikçe esmerleşirler. Yumurtalar 5-7 günde açılır ve larvalar çıkar. Larvalar çamurda, nemli toprakta, çürümekte olan yapraklar ve kütükler üzerinde gelişirler. Larvalar silindir şeklinde uçlara doğru incelen, kirli beyaz - pembe renkli, yumuşak, 11 -12 segment- li, gelişmişleri 0,5 - 5 cm boyunda olabilen kurtçuklardır. Bitkisel organik maddeler, böcek larvaları, toprak solucanları, salyangoz ile beslenirler. Bazen birbirlerini yerler. Larvalarda 4-9 değişme dönemi vardır ve gelişme aylarca sürer. Larva yazın gelişimini tamamlayarak veya bitki artıklarının altına gömülüp kışı geçirdikten sonra ilkbaharda gelişimini tamamlayarak pupa haline geçer.

Pupa önce açık sarı veya yeşil renktedir, gittikçe esmerleşir. 10 mm kadar büyüklüktedir. Baş ve göğüs erişkine benzer. Karın sekiz segmentlidir ve her seg- ment uzunlamasına oluklarla bir dorsal, iki lateral ve bir ventral bölgeye ayrılmıştır. 2. - 7. segmentlerde bir lateral spirakl ve bir posterior dikenden yapılı halka vardır. Son segmentde bir seri diş ve yıldız şeklinde veya altı tane mahmuz şeklinde çıkıntı bulunur. Pupa dönemi beş günden üç haftaya kadar sürer. Büyük türler nispeten daha uzun zamanda gelişirler. Ortamın sıcaklığı yeterli değilse pupa döneminin gelişimi aylarca sürer. Pupa derisinden erişkin sineğin çıkışı, başka Orthorrhapha sineklerinde olduğu gibi, göğüsün sırt kısmı boyunca T biçiminde açılan bir yarıktan olur.

Patojenlik

Tabanidlerin soktuğu hissedilir, sokma yerindeki lezyoft büyükçe olduğunda sinek gittikten sonra burası bir süre kanayabilir. Önce fazla ağrı duyulmaz, fakat birkaç saat içinde lokal iritasyon olur ve burası şişer. Bu belirtiler günlerce devam eder. Çoğunlukla, el, ayak ve bacakları ısırırlar.Tabanid sinekleri bazı hastalıkları mekanik vektör olarak naklederler. Bir konağı sokup kan emerken kovulan sinek başka bir konağa saldırıp sokar. İlk konaktan hortumuna bulaşan bakterileri' ikinci konağa nakleder. Bu şekilde tularemiyi ve şarbonu bulaştırırlar. Hayvanlar arasında trypanosomiasis (tripanozomiyaz) bulaşmasına da neden olurlar. Chrysops silacea ve Chrysops dimidiate Afrikada Loa loa infeksiyo- nunu bulaştırırlar.

Korunma ve savaş

Yumurtlama yerleri çok ve değişik olduğundan, hepsini ortadan kaldırmak mümkün değildir. °to 5 DDT, °Jo 1 lindan ve dieldrin emülsiyonları larvalar ve erişkinler için kullanılır. Evcil hayvanlar için bazı in- sektisitler ve repellentler kullanılır. İnsanların derisine de repellentler sürülmekle, birkaç saat korunmak mümkün olur.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp