Spor Sakatlıkları

Spor Sakatlıkları :

Çeşitli spor dallarından bazı örnekler verirsek, şöyle bir tablo ile karşılaşırız: Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği‘nde 1983-87 yılları arasında yapılan bir araştırmada, beş yıllık periyot süresince kliniğe başvuran 1560 spor yaralanması vakası incelenmiştir. Yaralanmaların yüzde 22‘si kontüzyon, yüzde 20‘si fraktür olarak bulunmuştur. En sık yaralanan bölgenin ise yüzde 60 ile alt taraf olduğu belirlenmiştir. Ayrıca sporcularda sportif yaralanmaların dışında, bir de aşırı kullanma kökenli çok sayıda yaralanma görülmektedir. Girgin , futbolcularda genellikle sıyrıklar, ezikler, yüzeysel çürükler, basit kas travmaları, kas krampları, basit ayak bileği burkulmaları, basit burun kanamaları, bel ve sırt bölgesinde geçici yaralanmalar, boyun bölgesi travmaları, kaş ve baş bölgesi yaralanmaları görüldüğünü belirtmektedir. Dagarov ve Slanchev ise araştırmalarında, futbolcularda sıklıkla burkulma, ezilme, menisküs lezyonları ve kas kopmaları görüldüğüne de işaret etmektedir.

Futbolcularda sık görülen yaralanmalardan biri de kasıkta uyluğun iç-üst kısmında meydana gelen ağrılardır. Burada futbolcuların dizlerinin tam ekstansiyonda iken bacağın kalça ekleminde aşırı abduksiyonu ile dirence karşı topa çıkarak savunma yapması, yada bu pozisyonda topa kayarak müdahalesi yaklaştırıcı kasların aşırı gerilmesi ve hareketin sonucu bağ kopmalarına veya kemiksel değişikliklere neden olur.

Basketbolcularda ise yumuşak doku lezyonları (kontüzyon, hematom, yüz yaralanmaları, lif kopmaları, kramplar vb), eklem travmaları (bağ lezyonları, menisküs lezyonları, omuz çıkıkları), kırıklar ve büyük yaralanmalar görülebilmektedir.

Koşucular üzerinde yapılan bir çalışmada da sporcularda en çok kas ve tendon zorlanmaları,eklem ve bağ yaralanmaları ile menisküs lezyonları görüldüğü saptanmıştır. Bunların nedeni olarak da antrenman, anatomik faktörler ile ayakkabı ve zemin gösterilmiştir.

Halterde daha çok yumuşak doku yaralanmaları sıklıkla görülmektedir. Bu yaralanmalar haltercilerin gövde ve göğüs kafesi kaslarında, sırt kaslarında ve el bileğinde ortaya çıkabilir.

Boks sporunda en çok yaralanan bölge yüzdür. Bilindiği gibi boks sporunda öncelikle yumrukların hedefi yüz ve çenedir. Bu nedenle yüzde hafif çürüklerden başlamak üzere, önemli kırıklara ve yüzdeki organların ciddi yaralanmalarına kadar değişik derecelerde yaralanmalar görülebilir. En çok yaralanma kas yarılmalarıdır. Ayrıca ikinci planda ve zamanla oluşan yaralanma ise boksörlerde burun kemiğinin kırılması, çökmesi ve burundaki konkaların deviasyonudur. Bilindiği gibi boksta geçici şuur kayıpları sık görülür. Bu alınan darbenin şiddetine, sporcunun dayanıklılığına ve tecrübesine bağlı olarak farklı sürelerle devam eder. Geçici ve kalıcı beyin zedelenmeleri boksta görülen olaylardır. Judocularda el bileği ve parmakla ilgili yumuşak doku yaralanmaları, diz bölgesinde sathi sıyrık, intra ve ekstra artiküler hematom (eklem içi ve dışına kan birikmesi), bağ, kapsül ve menüsküs yaralanmaları ile çeşitli kafa travmaları görülebilir.

Kayakçılarda ise ayak bileği yaralanmaları, bacak yaralanmaları, diz eklemi yaralanmaları,kafa travmaları, omurga yaralanmaları, donmalar ve ultraviyole yanıkları görülmektedir.

1- SPOR SAKATLIĞI NEDİR?

Spor sakatlıkları genel olarak sportif aktiviteler sırasında meydana gelen her türlü hasarın kolektif adıdır. Groh‘a göre spor yapan 40 kişi başına aşağı yukarı büyük bir kaza, 4000 kişide bir sakatlık durumu ve 40. 000 kişide bir de ölüm vakası düşer.

2- SPOR SAKATLIKLARININ NEDENLERİ

Spor sakatlıklarının oluşma nedenlerini iki ana grupta toplayabiliriz. Bunlar internal (kişisel) ve eksternal (çevresel) nedenlerdir.

Kişisel nedenler: Fiziksel eksiklikler, fiziksel uygunluk‘ aerobik dayanıklılık, kuvvet, sürat, beceri, çeviklik, psikolojik faktörler ‘konsantrasyon, riski kabullenme, fiziksel yapı ‘boy, kilo, eklem stabilitesi, vücut yağ dokusu yüzdesi, yaş, cinsiyet.

Çevresel nedenler: Sporun tipi, sportif aktivite süresi, hadisenin yapısı, rakibin ve takım arkadaşlarının rolü, zeminin durumu, ışık, emniyet tedbirleri, yavaşlama için yeterli mesafe, malzemeler, iklim koşulları ısı, nem, rüzgar antrenör, maç yönetimi kurallar ve hakemlerin kuralları uygulaması.

3-SPOR SAKATLIĞININ CİDDİYETİ NEDİR?

Bir spor sakatlığının ciddiyet derecesini anlayabilmek için altı temel olguyu değerlendirmek gerekir. Bu olgular; spor sakatlığının tabiatı, tedavi şekli ve süresi, sporda uzak kalınan süre, kaybedilen işgünü, kalıcı hasar, maliyet. İşte, bir spor sakatlığının ciddiyeti bu olguların tek tek ele alınıp, değerlendirilmesi sonucu anlaşılır.

4-SPOR SAKATLIKLARININ ÖNLENMESİNDEKİ GENEL KURALLAR NELERDİR?

Öncelikle ilk yapılması gereken konu sporcuların periyodik sağlık kontrollerdir. Bu kontroller ile sezon başında sporcunun mevcut durumu ortaya konulur. Eksiklikleri belirlenir ve o eksikliklerin giderilmesi için gerekli önlemler hekimin önerisi çerçevesinde alınır. Bu noktada belirlenen eksiklikler hem fizyolojik parametreler, hem fiziksel uygunluk, hem de direkt sağlık ile ilgili eksiklerdir. Spor sakatlıklarının oluşmasında en önemli etkenlerden biri yetersiz ısınmadır. Bu nedenle ısınmaya, özellikle stretch ‘germe) egzersizlerine büyük önem verilmelidir. Burada fiziksel aktivite sonrası yapılacak soğuma da önem taşımaktadır. Her aktivite sonrası mutlaka soğuma da önem taşımaktadır. Her aktivite sonrası mutlaka soğuma egzersizleri yapılmalıdır.

5- KAS YORGUNLUĞU NEDİR ?

Antrenmansız sporculara da ağır ve alışmamış kas kasılmalarından 1-2 gün sonra ortaya çıkar. Aynı zamanda ağır sportif yarışmalardan sonra da sporcularda görülen kısa süreli kas ağrılarıdır. Söz konusu kaslar her hareket denemesi sırasında ve dokununca ağrılı, bazen şiş ve serttir. Sporcular arasında “hamlık” olarak adlandırılır. Kas yorgunluğu ile ilgili çeşitli hipotezler ortaya sürülmüştür. Bunlardan bazılar şunlardır:

a. Metabolizma bozukluğu hipotezi: Laktik asit (süt asidi) ve diğer asitli metabolizma artıklarının birikmesi.
b. İltihap hipotezi: Aseptik, asidoza bağlı iltihap.
c. Kas sertleşmesi hipotezi: Kasın aşırı derecede sertleşmesi.
d. Mekanik hasar hipotezi: Kas zorlanması, kas gerilmesi.

Kas yorgunluğunun özellikle fren görevi yapan kaslarda meydana geldiği gözlenmiştir.

Baldır kaslarına kramp girmesi

Nedeni: Baldır kasların kramp girmesi yada spazmlara neden olacak derecede aşırı zorlanması.
Önlem: Beslenme ile uygun Magnezyum alınması sorunlara karşı önlemlerden birisi olacaktır.

Kasık Zorlanması

Nedeni: Spora katılım öncesi yetersiz ısınma ve gerdirme donucu uyluğun iç kısmındaki kas ve endonların aşırı zorlanması.

Özel Bulgular: Uyluğun üst ve iç kısmında şiddetli gittikçe artan ağrı.

İlk Uygulamalar: Etkilenen bölgeye 20 dakika kadar buz uygulanır ve baskılı bandaj yapılır. Tedavi sonrası 3 gün içinde gerdirme gevşetme egzersizlerine başlanabilir. Kasık ağrısı için her gün özel kremler uygulanır.

Gerdirme gevşetme egzersizleri ağrısız olarak yapılmaya başlandığında tedricen koşu içeren çalışmalara geçilebilir.
Eğer ağrı hissedilirse egzersizlere devam edilmeli ve ara verilmelidir. Ayrıca önlemler için antrenman yada yarışmalar öncesinde uyluk ve kasık bölgesinde kasların uygun bir şekilde ısıtılması ve gerdirme egzersizlerinin yapılması önlem açısından önemlidir.

Diz Eklemleri Kıkırdak Zedelenmeleri

Nedeni: Yerde sabit ve diz bükülü durumdayken iç yada dış kuvvetlerin etkisiyle diz ekleminin zorlanması.

Özel bulgular: Dizin bükülme ve dönme hareketlerinde eklem bölgesinde ağrı duyulur. Ağrı nedeniyle dizin tam olarak gerilme pozisyonuna gelmesi hemen hemen imkansız.

Yapılacak ilk uygulamalar: Buz ile soğuk-baskılı bandaj yapılır ayrıca zaman kaybetmeden hekime başvurulmalıdır. Bu tip sakatlıklar genellikle operatör gerektiren durumlardandır. Tedavi sonrası uygun bir şekilde planlanmış kassal ekzersiz programıyla dizin kuvvet desteği sağlanmalıdır.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp