Ortiba
Tabanı (aditus orbita) önde, tepesi (apex) arka-iç tarafta dört yüzlü piramide benzeyen bir çukurdur. Orbita'nın duvarları paries superior, paries inferior, paries medialis ve paries lateralis olmak üzere dört kısımda incelenir. Pari es superior'u, frontal kemiğin pars orbitalisi ile sphenoid kemiğin ala minor'u yapar. Pari es inferior'u, maxilla, zigomatik kemiğin facies orbitalis'i ve palatin kemiğin processus orbitalis'i meydana getirir. Paries medialis'i, maxilla'nın procesus frontalis'i, sphenoid kemiğin corpus'u, lakrimal kemik ve ethmoid kemiğin pars orbitalis'i yapar. Paries lateralis'i, sphenoid kemiğin ala major'u, frantal kemiğin pars orbitalis'i ve zigomatik kemik oluşturur. Orbita'nın tepesi canalis opticus'tadır. Tabanı sınırlayan kemikler üstte frontal kemiğin pars orbitalis'inin ön kenarı, medialde maxilla'nın procesus frontalis'i, altta medialde maxilla'nın fascies orbitalis'i, lateralde zigomatik kemiğin pars orbitalis' inin ön kenarıdır.
Fissura orbitalis superior'un üst bölümünden, n. laerimalis, n. frontalis, n. troehlearis ve v. ophthalmiea superior geçer. Fissura orbitalis superior'un orta bölümünden, n. oeulomotorius'un ramus superior ve ramus inferior'u, n. nasoeiliaris ve n. abdueens geçer. Fissura orbitalis superior'un alt bölümünden ise v. ophthalmiea inferior geçer. Fissura orbitalis inferior' dan n. zygomaticus. n. infraorbitalis ve a., v. infraorbitalis geçer. Canalis opticus'tan n. opticus ve a. ophthalmiea geçer. Orbita'nın içerisinde göz, gözün yardımcı oluşumları, damarlar, sinirler ve corpus adiposum orbita bulunur. Corpus adiposum orbita vücutta enerji ihtiyacı için sarfedilmeyen tek yağ dokusudur, sadece aşırı su kaybında volümü azalır.
GÖZÜN YARDIMCI OLUŞUMLARI Gözün yardımcı oluşumları göz kasları (mm. bulbi), fascia'Iar, kaşlar (superciliurn), göz kapakları (palpebrae), tunica conjunctiva ve apparatus lacrimalis'tir. Orbita'nın fascia'ları. 'agina bulbi (Tenon kapsülü). Gözü n. opticus'tan sklera-korneal kavşağa limbus'a) kadar saran ince bir membrandır. Bu membran ile sclera arasında spatium episclera denilen potansiyel bir aralık bulunur. Vagina bulbi gözü corpus adiposum orbita ve diğer oluşumlardan ayırır. Bu aralık gözün serbest olarak hareket etmesini sağlar. 'agina bulbi arkada nn. ciliares ve aa., vv. ciliares tarafından, önde de mm. ulbi'nin tendonları tarafından delinir. Arkada n. opticus'un dura mater'i ile birleşir. agina bulbi'nin alt kısmının kalınlaşması ile lig. suspensorium bulbi oluşur. Bu ligament bir hamak gibi göz küresini taşır. Ligament'in medial ve lateral uçları da orbita'nın medial ve lateral kısımlarına önde tutunur (medial ve lateral "check" Iigament' leri). Bunlar m. rectus medialis ve m. rectus lateralis'in kılıflarının üçgen seklirıdeki uzantılarıdır. .• 1edial "check" ligament'i lakrimal kemiğe, lateral check ligament'i ise zigomatik cerniğe yapışır. Bu ligament'ler mm. recti medialis ve lateralis'lerin aşırı hareketlerini önler. Periorbita. Orbita'nın periostuna periorbita (fascia o rbitalisı denir. Periorbita cerniğe gevşek olarak tutunur ve ondan kolayca ayrılır. Periorbita arkada canalis opticus ve fissura orbitalis superior'da kafatasının i yüzündeki periost ile devam eder. Supercilium (kaş). Orbita'nın üst kenarı üzerinde bu cenara paralelolarak bulunan kıllardır. Palpebrae (göz kapakları). Bunlar üst ve alt olmak üzere iki tanedir.
Palpebra superior, palpebra inferior' a nazaran daha büyük ve daha hareketlidir. Göz kapakları gözü kurumaktan, yaralanmadan, yabancı cisimlerden ve fazla ışıktan korur. Bu kapaklar arasındaki aralığa rima palpebrarum denir. Her bir göz kapağının birbirine bakan serbest kenarlarına limbus palpebralis anterior ve limbus palpebralis posterior denir. Limbus palpebralis anterior'da kirpikler (cilia) bulunur. Ayrıca glandula ciliaris denilen modifiye olmuş ter bezleri kirpikierin tutunduğu yere yakın olarak açılır. Limbus palpebralis posterior'ların medial kısmında küçük koni şeklinde bir kabarıntı vardır.
Üst ve alt göz kapağında yer alan bu kabarıntılara papilla lacrimalis superior ve papilla lacrimalis inferior denir. Her birinin apex'inde punctum lacrimale denilen birer delik bulunur. Bu deliklerden göz yaşı canaliculus lacrimalis'ler aracılığıyla saccus lacrimalis'e gelir. Oradan da ductus nasolacrimalis ile meatus nasi inferior'a açılır. Limbus palpebralis posterior'a ayrıca glandulae tarsales denilen bezlerin kanalları, küçük delikler aracılığıyla açılır. Her bir papilla lacrimalis'in tabanında m. orbicularis oculi'nin pars lacrimalis'i bulunur. Bu parça, göz yaşının sirkülasyonunu ve emilmesini sağlar. Üst ve alt göz kapaklarının serbest kenarları medialde ve lateralde commissura palpebralis medialis ve commissura palpebralis lateralis 'i oluşturur.
Bu yerlerde meydana gelen açılardan angulus oculi medialis, angulus oculi lateralis'e nazaran daha geniştir. Angulus oculi medialis'te caruncula lacrimalis adı verilen küçük, kırmızımtırak bir kabarıntı yer alır. Bu deri kabarıntısının lateral tarafında plica semilunaris denilen conjunctiva plikası vardır. Bu iki oluşum arasında göz yaşının toplandığı lacus lacrimalis bulunur. Üst göz kapağının tabakaları yüzeyelden derine doğru: Deri (Çok ince ve kılsızdır.) Derialtı bağdokusu (Çok gevşek ve ince olup yağ dokusu içermez.) M. orbicularis oculi'nin pars palpebralis'ı M. levator palpebrae superioris' in tendonu M. tarsalis superior Tarsus superior Septum orbitale Glandulae tarsales Tunica conjunctiva palpebralis t göz kapağındaki tabakalarda ise m. levator palpebrae superioris'in tendonu yokktur. Diğer tabakalar benzer şekilde sıralıdır. arsus superior ve tarsus inferior. Üst ve alt gözkapağının içerisinde bulunan, lara şeklini veren, sıkı bağ dokusundan yapılmış ova i şekilli plakalardır. Tarsus uperior, tarsus inferior'a göre daha büyüktür. Tarsus superior ve inferior'ların edial ve lateral kenarları birbirleri ile birleşerek lig. palpebrale mediale ve lig. :ıalpebrale laterale denilen bağları meydana getirir. Bu bağlar içte maxilla'nın cessus frontalis'ine, dışta ise zigomatik kemiğe yapışır. Tarsus superior ve erior'un konveks kenarlarından başlayıp orbita'ya tutunarak aradaki açıklığı patan membranöz yapıya septum orbitale denir. Septum orbitale, periorbita ile evam eder. Septum orbitale üst göz kapağında m. levator palpebrae superioris'in .poneurozunun lamina superficialis'i, alt göz kapağında ise tarsus inferior'un önüzü ile birleşir
. Bu yapı alın ve yüze giden sinirler tarafından delinir. Glandula tarsales (Meibom bezleri). Tarsus superior ve tarsus inferior içine gömülü larak bulunur. Tek bir sıra halinde ipe geçirilmiş inci taneleri gibi sıralanmış olan bezlerin kanalları göz kapağının serbest kenarına vertikal olarak gelir ve limbus lpebralis posterior'a küçük delikler ile açılır. Renkleri sarıdır. Yağlı olan salgısı =özün ön kısmını ve göz kapaklarını yağlayarak gözü kurumaktan korur, kirpikierin irbirine yapışmasını ve göz yaşının dışarı akmasına engelolur. Tunica conjunctiva. Tunica conjunctiva palpebralis ve bulbaris olmak üzere iki ımda incelenir. İnce bir zar olup göz kapaklarını ve göz kapakları ile temas eden sclera'yı örter. Tunica conjunctiva palpebralis damarlardan zengin, kalın, opak müköz bir embrandır. Göz kapaklarının iç yüzlerinde bulunan tarsus'ların alt yüzlerine _ apışır. Göz kapakları dışa doğru çevrildiği zaman en içte görünen tabaka tunica :onjunctiva palpebralis'tir. Göz kapaklarının arka yüzünü döşeyen conjunctiva, clera'ya atlarken fornix conjunctivae superior ve fornix conjunctivae inferior cenilen çıkmazlar oluşur. Fornix conjunctivae superior'un lateral kısmına glandula rimalis'in sayıları 12 adet olan boşaItıcı kanalları (ductuli excretorii) açılır. unica conjunctiva bulbaris selera'nın önünü kısmen örter. Mukoza yapısında ince seffaf bir zardır. Selera'ya yapışmadığı için serbest olarak sclera üzerinde oyna- _abilir. Derininde bulunan beyaz renkli sclera şeffaflığından dolayı rahatça görülür.
Arterteri. Göz kapakları a. ophthalmica'nın r. palpebralis medialis ve a. ri mali s ' in r. palpebralis lateralis' i tarafından beslenir. Conjunctiva'nın duyu sinirleri. Conjunctiva'nın üst göz kapağını ve sclera'yı örten bölümünün duyusunu n. ophthalmicus, alt göz kapağını örten bölümünün uyusunu ise n. maxillaris alır. Lenfatikleri. Üst ve alt göz kapaklarının medial kısmı ile caruncula lacrimalis'in enf damarları nodi submandibulares'e açılır. Tunica conjunctiva bulbaris, üst ve alt göz kapağının lateral kısmının lenf damarları nodi parotidei superficiales ve profundi 'ye açılır. Apparatus lacrimalis. Bulbus oeuli'nin nemli kalması için belli miktarda göz yaşının sürekli olarak salgılanması gereklidir. Göz yaşının salgılanması ve bulbus oeuli'nin üzerinde tekrar toplanarak burun boşluğuna boşalmasıyla ilgili bez ve kanallara apparatus laerimalis denir. Apparatu lacrimalis' i oluşturan yapılar; glandula lacrimalis, canalieulus lacrimalis superior canaliculus lacrimalis inferior, saccus lacrimalis ve ductus nasolacrimalis'tit, Glandula lacrimalis.
Frontal kemiğin orbital yuzunun lateral tarafındaki fossa glandulae lacrimalis'te yer alır. Göz aşını salgıla an bezdir. Bu bezin pars orbitalis ve pars palpebralis olmak üzere iki parçası ardır. Bu parçaların arasında m. levator palpebrae superioris'in tendonu bulunur. Orbital parça, palpebral parçaya göre daha büyüktür. Bu parça, ın. levator palpebrae superiorisin üzerinde devam eder ve üst yüzü periorbita'ya, alt yüzü ise m. levator palpebrae superioris' in fascia' sına tutun ur. Palpebral parça üst göz kapağının lateral kısmında ve m. levator palpebrae superioris'in aponörozunun altında yer alır. Glandula lacrimalis'in palpebral parçası ameliyatla çıkarıldığı zaman bezin tüm fonksiyonu ortadan kalkar. Orbital parçanın 4-5 adet olan kanalı palpebral parçanın içerisinden geçerek buradaki kanallar ile birleşip fomix conjunctivae superior'un lateral kısmına açılır. Palpebral parçanın 7-8 adet olan kanalı ise direkt olarak fomix eonjunctivae superior'un lateral kısmına açılır. Göz yaşı, göz kapaklarının açılıp kapanması sonucunda fomix conjunctivae. superior'a, oradan eonjunetiva comea'ya geçer ve lacus lacrimalis'e gelir. Burada toplanan göz yaşı, punctum lacrimale'ler ile eanaliculus laerimalis'lere geçer. Canalieulus laerimalis'ler de saccus lacrimalis'e açılır. Canalieulus lacrimalis. Papilla laerimalis'lerin apex'lerinde bulunan punetum laerimale'lerden başlayan kanallardır. Canalieulus laerimalis superior daha inee ve kısadır.
M. orbieularis oeuli'nin pars lacrimalis'inin kas lifleri kasılarak papilla lacrimalis'te bir sfinkter oluşturur. Saccus lacrimalis. Ductus nasolacrimalis'in genişlemiş üst ucudur. 12-15 mm. uzunluğundadır. Fossa sacci lacrimalis içerisinde bulunur. Canalieuli lacrimalis'ler, saccus lacrimalis'in lateral duvarına açılır. M. orbicularis oculi'nin pars lacrimalis'i, saeeus 1aerima1is'in arkasından geçer ve bu kasa ait Iifler kasılınca saccus laerimalis sıkışarak küçülür. Böylece içindeki göz yaşını ductus nasolacrimalis'e iletir. Ductus nasolacrimalis. Meatus nasi inferior ile saccus lacrimalis arasında yer alan yaklaşık 18 mm. uzunluğundaki membranöz bir kanaldır. Açıldığı yerde plica lacrimalis denilen bir kapakçık bulunur. ita'da yer alan ve görme ile ilgili olan organdır.
Bulbus oculi küre şeklinde olup kısmı arkaya göre daha kabarıktır. Bu kabarık olan kısım, gözün 116' sını uşturur. Ortalama çapı 2.4 cm.'dir ve bununla ilgili 3 eksen tarif edilir. o bulbi. Bulbus oculi'nin kendi eksenidir. Göz küresinin ön ve arkadaki en AKıntılı noktalarından (polus anterior, polus posterior) geçer. Axis opticus. Görme ile ilgili eksen olan axis opticus lens'in polus posterior'u ile eacentralis arasında uzanır. En önemli eksen budur. .quator bulbi oculi, Göz küresini ön ve arka iki parçaya ayıracak şekilde ortadan geçen çembere equator bulbi oculi denir. 3ulbus oculi dıştan içe doğru tunica fibrosa bulbi, tunica vasculosa bulbi ve tunica tema bulbi olmak üzere üç tabakadır. N. opticus bu üç tabakayı da deler. Tunica fibrosa bulbi. Bunun 1/6 ön bölümüne cornea, 5/6 arka bölümüne ise sclera adı verilir. Tunica fibrosa'nın fonksiyonları derindeki yapıları korumak, kaslara tutunmaları için düzgün yüzey sağlamak ve göz içi basıncını sabit tutmaktır. Cornea. Saydam ve damarsız olup 0.8-1.0 mm. kalınlığındadır.
Bulbus oculi'nin ön tarafında yer alan ve konveksliği daha fazla olan bölümüdür. Bulbus oculi'ye gelen ışığın ilk ve en çok kırıldığı bölgedir. Cornea ile selera'nın birleşim yerine limbus corneae adı verilir. Bu birleşim yerinde selera'nın yapısı içerisinde sinus venosus sclerae adı verilen bir kanal yer alır. Buradan humor aquosus emilir. Comea'da kan e lenf damarı bulunmaz. Aa. ciliares anteriores'in uzantıları cornea kenarında halka şeklinde sonlanır. Cornea birbirinden farklı beş tabakadan oluşur: Epithelium anterius Lamina limitans anterior Substantia propria Lamina limitans posterior Epithelium posterius N. ciliaris'ten ayrılan sinir lifleri cornea kenarında halka şeklinde bir pleksus oluşturur. Bunların terminal dalları plexus subepithelialis ve plexus intraepithelialis olarak cornea'nın inervasyonunu sağlar. Selera. Opak olup kollajen liflerden zengindir. Dış yüzü beyaz, iç yuzu kahverengidir. Tunica vasculosa bulbi tabakasından spatium perichoroideale adı verilen bir aralık ile ayrılır. Spatium perichoroideale çok ince bir aralıktır ve burada lamina suprachoroidea (Jamina fusca sclerae) denen darnarsız, bol kollajen ve elastik lif içeren bir doku bulunur.
Bu doku aracılığıyla sclera tunica vasculosa bulbi'ye gevşek olarak tutunur. Dış yüzü ise, orbitada bulunan diğer oluşumlardan vagina bulbi (Tenon kapsülü) ile ayrılır. Sclera ile Tenon kapsülü arasındaki boşluğa spatium episclerale adı verilir. Sciera'nın arka tarafında delikli bir saha bulunur ve buradan n. opticus'a ait lifler geçer. Bu delikli bölüme Lamina cribrosa selerae denir. Lamina cribrosa sclerae'nın ortasında bulunan bir delik diğerlerinden daha büyük olup buradan retina'yı besleyen a centralis retinae e ona yandaşlık eden v. centralis retinae geçer. Lamina eribrosa scleraerıın etrafında a., v., ve n. ciliaris'ler sclera'yı delerek daha içte bulunan katlara geçer. Lamina cribrosa sclerae, sciera'nın en zayıf bölgesidir. Glokom'da olduğu gibi intraoküler basınç arttığında lamina cribrosa sclera dışa doğru çıkar. Sciera'nın eomea ile birleşim yerinde m.ciliaris lerin tutunduğu, bağ dokusundan yapılmış tendo centralis adı verilen bir alan bulunur. Bu alanı, retinaculum trabecuLare (lig. pectinatum) denilen ağımsı bir yapı ön ve dış tarafından çevreler. Bu yapı camera anterior'u sinus venosus sclerae'dan (Sehlemm kanalı) ayırır. Lig. pectinatum'un Iiflerinin arasına Fontana aralıkları da denir. Bu aralıklar camera anterior'u Schlemm kanalına bağlayan aralıklardır. Camera anterior'daki sıvı buradan emilir. Sciera'nın cornea'ya yakın olan ön bölgesinde ise vv. vorticosae adı verilen 4-5 adet ven sciera'yı deler.
ScIera'nın kalınlığı arkada n. opticus'un deldiği yerde ortalama 1 mm. iken öne doğru incel ir ve eomea yakınlarında ortalama 0.4 mm. olur. Sclera ve cornea'nın birleşim yerindeki oluğa sulcus selerae adı verilir. N. opticus dıştan içe doğru dura mater, arachnoidea mater, ve pia mater adı verilen beyin zarları ile sarılıdır. Bu yüzden bulbus oculi beynin bir uzantısı olarak kabul edilir. A. ve v. central is retinae n. opticus'un içerisinde ve ortasında ilerler. Tunica vasculosa bulbi. Bu tabaka arkadan öne doğru sırasıyla; choroidea, corpus ciliare ve iris olmak üzere üç kısımdan oluşur. Choroidea. Tunica vasculosa bulbi'nin arkadan ora serrata'ya kadar olan koyu kahverengi kısmıdır. Sciera'dan spatium perichoroideale aracılığıyla ayrılır. Choroidea damardan çok zengin bir tabakadır. Arkada bu tabakayı yine n. opticus deler. Dış yüzü lamina suprachoroidea aracılığıyla sciera'ya gevşek olarak tutun ur. İç yüzü retina'nın pigment tabakasına sıkıca yapışır. Choroidea'nın arterleri aa. ciliares posteriores breves'in dallarıdır. Önde ora serrata'ya kadar devam eder. Choroidea kendi içinde 3 tabakaya ayrılır. Lamina vasculosa. Burada aa. ciliares posteriores breves bulunur.
Bu arterler discus nervi optici'nin çevresindeki bölgede selera'yı delerek damar tabakasına ulaşır ve öne doğru ilerler. Venler daha geniş çaplı olup sayıları 4 veya 5 olan vv. orticosae'yı oluşturur. Vv. vorticosae ise selcra'yı delerek v. ophthalrnica'lara dökülür. Lamina choroidocapillaris. Retina' dan çok ince olan lamina basalis ile ayrılır ve retina'yı besleyen arterlerin bir kısmını oluşturur. Özellikle bulbus oculi'nin arka kısmında sık bir damar ağı yapar. Bu damar ağı öne, corpus ciliare'ye doğru aklaştıkca genişleyerek processus ciliares'teki kapiller damarlar ile birleşir. Lamina basalis. En içte yer alan ve retina'ya sıkıca tutunan bir tabakadır. Çok ince apıda olan lamina basalis'in fonksiyonu kesin olarak bilinmemekle birlikte sıvı ve çözünrnüş maddelerin lamina choroidocapillaris'teki kapillerlerden retina'ya geçişi ile ilgili olduğu ve aynı zamanda retina'daki pigment hücreleri ve reseptörlerinin orientasyonu için düzgün bir yüzey sağladığı da düşünülmektedir. Corpus ciliare. Tunica vasculosa bulbi'nin ora serrata'dan öne doğru devam eden kısmıdır. Esas yapısını m. ciliaris ve bağ dokusu oluşturur. Lens'in yerinde tutulmasını sağlar ve akomodasyonu gerçekleştirir. Akomodasyon görüntünün fovea centralis'e odaklanmasına denir. Corpus ciliare ayrıca humor aquosus'un salgılanmasından orumludur. Corpus ciliare, gri renkli olup damarsal açıdan çok zengindir. İki kısma ayrılır: ı. Pars plicata ciliaris (corona ciliaris).
Önde yer alan kısım olup burası iris'in etrafında bulunur ve taç şeklinde iris'i çevreler. Buradaki yapılar, ora serrata'dan başlayıp iris'e doğru ışınsal tarzda uzanan ince plikalardır (plicae ciliares). 2. Pars plana ciliaris (orbiculus ciliaris). Daha arkada yer alan kısımdır. Pars plicata ciliaris'in arka yüzünde sayıları 70-80 arasında değişen processus ciliares denen çıkıntılar bulunur. Processus ciliaris'lerin aralarındaki daha küçük kabarıntılara plicae ciliares adı verilir. Processus ciliares'ten lens'e doğru uzanıp onu yerinde tutan vefibrae zonulares adı verilen lifler başlar. Fibrae zonulares aynı zamanda akomodasyon olayında da fonksiyon görür. Humor aquosus, processus ciliares'ten salgılanarak lens'in ön yüzü ile iris'in arka yüzü arasındaki bölgeye (camera posterior) akar. Pupilla adı verilen delikten camera anterior'a geçer. Daha sonra iris ile cornea'nın birleşim yeri olan angulus iridocornealis'e gelir ve selera'da bulunan trabeküler dokudan geçerek sinus venosus sclerae'ya (Schlemm kanalı) dökülür. Corpus ciliare' de m. ciliaris adı verilen düz kas lifleri yer alır.
M. ciliaris oblik, longitudinal ve sirküler yönde seyreden kas liflerinden oluşur. N. oculomotorius'a ait postganglioner lifler tarafından inerve edilir. Bu sinir lifleri nn. ciliares breves içerisinde gelir. M. ciliaris, yakındaki bir objeyi net görebilmek için göz uyumunda (akomodasyon) roloynar. Bu kas kasıldığında lig. pectinatum'dan başlayan ucu (iris'e yakın kısmı) sabit kalır. Diğer ucu ise processus ciliaris'leri lens'e doğru çeker. Böylece process us ciliaris'ler ile lens arasında uzanan lifler gevşer ve lens kalınlaşır. Kasılma sonrası kas liflerinin ora serrata ucu elastik liflerce arkaya çekilir, fibrae zonulares gerilir ve lens ineelir. Corpus ciliare'ye aa ciliares posteriores breves, aa. ciliares posteriores longae ve aa. ciliares anteriores'ten dallar gelir. Bunlar corpus ciliare içerisinde anastomoz yapar. Iris. Pupilla adı verilen deliğin etrafında bulunan ve daralıp genişleme yeteneğine sahip olan bir yapıdır. Iris'in margo ciliaris denen bir dış kenarı ve margo pupillaris denilen bir iç kenarı vardır. Pupilla, bulbus oculi'ye giren ışığın kontrol edildiği deliktir. Iris 12 mm. çapında ortası delik bir bölme şeklinde cornea ile lens arasında yer alır. Iris'te bulunan düz kas lifleri bu kontrololayında önemli rol oynar.
Pupilla'nın daralıp genişleme olayı iris'te bulunan iki düz kas tarafından sağlanır. Iris, cornea'ya lig. pectinatum denilen ligament'ler ile bağlıdır. Iris'in ön yüzüne facies anterior, arka yüzüne ise facies posterior denir. Ön yüzü camera anterior'e, arka yüzü ise lens'e bakar. Iris'in ön yüzü ile cornea'nın arka yüzü arasındaki açıya angulus iridocornealis adı verilir. Iris'in ön yüzü ile cornea'nın arka yüzü arasındaki boşluğa da camera anterior denir. Burada humor aquosus bulunur. Iris'in arka yüzü camera posterior'u önden sınırlar ve orta bölümü ile lens'e yaslanmış durumdadır. 1. M. dilator pupillae. Pupilla'yı genişletir (midriasis). Ganglion cervicale superius'dan gelen sempatik sinir lifleri tarafından inerve edilir. 2. M. sphincter pupillae. Pupilla'yı daraltır (myosis). . oculomotorius'a ait parasempatik sinir lifleri tarafından inerve edilir. Camera anterior cornea'nın arka yüzü ve iris'in ön yüzü arasında yer alır.
Periferik kısmına angulus iridocornealis denir. Camera posterior, iris, lens ve corpus ciliare arasında bulunur. Pupilla camera anterior ile camera posterior'u birbirine bağlar. Iris'in rengi populasyonda çok açık maviden çok koyu kahverengiye doğru değişen koyulukta olabilir. lris'in rengi burada bulunan pigmentin miktarı ve bulunduğu tabakaların farklı oluşundan dolayı değişiklik gösterir. Irise postganglionik sempatik ve parasempatik lifler gelir. Ganglion cervicale superius'tan gelen postganglionik sempatik sinir lifleri a. carotis interna ve a. ophthalmica çevresindeki pleksuslar ile orbita'ya girer ve daha sonra n. nasociliaris'ten ayrılan nn. ciliares longi içinde m. dilator pupillae'ya ulaşır. Bir kısım sempatik sinir lifleri ise ganglion ciliare'ye uğrayarak burada sinaps yapmadan nn. cil i ares breves içinde m. dilator pupillae'ya gelir ve midriasis'e neden olur. N. oculomotorius'a ait preganglionik parasempatik sinir lifleri orbita'da bulunan ganglion ciliare'de sinaps yapar. Buradan çıkan postganglionik lifler, nn. ciliares breves içinde seyrederek m. sphincter pupillae'ya ulaşır ve myosis'e neden olur. is'In damarları. Aa. ciliares posteriores longae, aa ciliares anteriores ve ocessus ciliaris'lerdeki damarlar tarafından beslenir. Iris'in dış kenarında circulus rteriosus iridis major'u yapar. Bu damar ağından çıkan ince damarlar iris'in upilla'yı sınırlayan serbest kenarına doğru ilerler ve burada da circulus arteriosus ridis minor adı verilen küçük damar ağını oluşturur. Tunica interna bulbi (Retina, tunica nervosa). Bulbus oculi' nin görme ile ilgili usmı olup, stratum pigmentosum ve stratum nervosum olmak üzere iki tabakadan luşur. Stratum pigmentosum, corpus ciliare ve iris'in arka yüzlerinde de devam eden, tunica vasculosa'nın tüm iç yüzünü örten pigment tabakasıdır. Stratum ervosum ise stratum pigmentosum'un iç yüzünde discus nervi optici' den ora sertata'ya kadar uzanır. Böylece retina iki kısımda incelenebilir: ı. N. opticus' tan ra serrata'ya kadar olan kısım (pars optica retinae) 2. Ora serrata'dan öne doğru uzanan (pars caeca retinae).
Pars caeca retinae'yı corpus ciliare ve iris'in arka üzüne doğru devam eden stratum pigmentosum yapar. Bulunduğu yere göre, corpus ciliare'yi örten bölümüne pars ciliaris retinae ve iris'in arka yüzünü örten ölümüne ise pars iridica retinae denir. etina'nın stratum nervosum kısmı histolojik kesitte dıştan içe doğru on tabakadan uşur: - Stratum segmentorum externorum _- Stratum segmentorum intemorum _- Stratum limitans extemum - Stratum nucleare extemum 5- Stratum plexiforme extemum Stratum nucleare intemum - - Stratum plexiforme intemum - Stratum ganglionicum - Stratum neurofibrarum - Stratum limitans intemum tratum nervosum iO tabakalı (multilaminar) kompleks bir yapıdır. ışığa duyarlı .. ereleri (koni ve basit hücreleri), bipolar ve multipolar ganglion hücreleri ve nlara ek olarak internöronları, nöral elemanları ve damarları içerir. Koni ve basil ücreleri stratum nervosa retinae'nın periferinde yer alır. Yani ışık cornea, humor uosus, lens ve corpus vitreum'u geçtikten sonra straturn nervosum'un tüm bakalarını da geçerek bu fotoreseptörlere ulaşır. Bu hücreler ışık uyarısını elektrik çeviren özelleşmiş hücrelerdir. Koniler gün ışığında ve renkli, basiller ise ışıkta, gece görmeyi sağlar. Buna göre konilerin harabiyeti körlüğe neden olur nebilir, basillerin harabiyeti ise gece körlüğüne yol açar.
İnsan retina'sındaki illerin sayısı i 10- 125 milyon, konilerin sayısı ise 6.3-6.8 milyon kadardır. Fovea cerıtralis' de sadece koni hücreleri bulunur. . opticus retina'yı discus nervi optici denilen bölgede deler. Discus nervi optici'nin rtalama 3 mm. lateralindeki halka şeklindeki bölgeye macula lutea adı verilir. lacula lutea'nın ortasında görmenin en keskin olduğu küçük bir çukur bulunur ki buraya fovea centralis denir. Burada sadece koni hü releri yer alır. Discus nervi optici ise kör nokta olarak isimlendirilir. Burada ışığa duyarlı hücre yoktur. Bunun ortasında excavatio disci denilen çukur bulunur ve buradan a. centralis retinae geçer. Retina'nın damarları. Retina'nın arter ve venIeri iki gruptur. A., v. ciliaris'ler ve a., v. centralis retinae. Retina bu iki grup damar arasında yer alır ve her ikisi tarafından beslenir. (A. ciliaris için bakınız; lamina basalis) A. central is retinae. A. ophthalmica'nın dalıdır. N. opticus içine bulbus oculi 'nin ı-2 cm. arkasından girer. N. opticus'un ortasında ilerler ve lamina cribrosa'dan geçerek retina'ya ulaşır.
Burada vücudun diğer tüm arterlerine göre bir farklılığı vardır. A., v. centralis retinae ve dalları oftalmoskop ile incelendiğinde çıplak göz ile görülebilir. Vücutta başka hiçbir arter bu şekilde dıştan bakıldığında görülemez. Bu özellik klinik açıdan önemlidir. Discus nervi optici'nin ödemi (papilloedema) kafa içindeki basıncın artmış olduğunun göstergesidir. Bu basınç n. opticus'un çevresindeki spatium subarachnoidale aracılığıyla n opticus'a ve v. central is retinae'ya bası yapar. Bu da oftalmoskopla yapılan basit bir muayene ile ortaya konur. A. centralis retinae, larnina cribrosa'da superior ve inferior olmak üzere iki dala ayrılır. Bu iki dal da tekrar ikiye ayrılarak retina'nın her dörtte bir parçasını besler. 3u uç dallar stratum nervosum içinde daha küçük dallara ayrılır. Herbir dörtte . - lanın arteri birbirleriyle anastomoz yapmaz ve arterio-venöz şant yoktur. Aıcentralis retinae'nın dalları: arteriola temporalis retinae superior arteriola temporalis retinae inferior arteriola nasalis retinae superior arteriola nasalis retinae inferior lGI KIRAN OLUŞUMLAR Comea, humor aquosus, lens ve corpus vitreum'dur. Humor aquosus; camera anterior ve camera posterior'u dolduran berrak, alkali bir ıvıdır. Processus ciliaris'Ier tarafından salgılanan bu sıvı önce camera posterior'u doldurur. Daha sonra pupilla' dan camera anterior' a gelir. Burada angulus iridocomealis'teki Fontana aralıklarından geçerek sinus venosus scJerae'ya boşalır. Sinus venosus sclerae' dan emiliminin çeşitli nedenlerle bozulması halinde göz içi (intraoküler) basınç artar ve bulbus oculi dışa doğru çıkıntılı hale gelir.
Buna glokom denir. Lens, corpus vitreum'un önünde ve iris'in arkasında yer alan mercek şeklinde bir yapıdır. Lens'in ön ve arka olmak üzere iki yüzü vardır. Ön yüzüne facies anterior, arka yüzüne facies posterior adı verilir. Arka yüz ön yüzden daha korıvekstir. Lens, kendine ait şeffaf bir kapsül (capsula lentis) ile sarılıdır. Dışta korteksi (cortex lentis) ve ortada bir nucleus'u (nucleus lentis) bulunur. Elastiki bir yapısı olan lens'in önde en çıkıntılı yerine polus anterior, arkada en çıkıntılı yerine polus posterior denir. Bu iki polus'u birleştiren çizgiye axis lentis adı verilir. Corpus vitreum ışığı kıran en büyük yapı olup bulbus oculi'nin arka 4/S'inde bulunan camera vitrea içerisinde yer alır. Dış tarafta pars optica retina'ya sıkıca yapışır. Şeffaf, renksiz ve jel kıvamında olup % 99'u sudur. Kan damarı içermez.