Nematoda Sınıfı (nematodlar)

Nematoda Sınıfı (nematodlar) : Nematodlar, vücutlarının uzun ve iki ucu ince, silindir şeklinde, segmentsiz oluşu ile özellik gösterirler. Bunlarda belirli bir baş kısmı çoğu kez yoktur. Erkek ve dişi bireylerin ayrı olmasıyla sestodlardan ve Schistosoma’lar dışındaki trematodlardan ayrılırlar. Aynı şekilde barsak- larının düz bir boru şeklinde olup bir anüs ile sonlanması da nematod- ları sestod ve trematodlardan ayırdettirir.Nematodların boyu birkaç milimetre ile metre arasında değişir. Renkleri beyaz, sarı ya da kırmızımsı olabilir.

Vücutlarını oldukça kalın bir kütiküla örter. Bu kütiküla bazen yanlara doğru uzantılar yapar; üstü düz, bazen çizgili veya çıkıntılarla kaplıdır. Bazı türlerin ağız ve anüs çevresinde veya boyunlarında, erkeklerin genital bölgelerinde pa- pilla denen çıkıntılar vardır. Bunlarda sinir uçları bulunur. Hayat devrelerinin hiçbirinde vücut yüzeyinde kirpikçikler yoktur.Bazı nematodlarda ağız, basit bir delik şeklinde iken, bazılarında dudaklar bulunur; bir kısmında ise kütiküla ile kaplı bir ağız kapsülü vardır. Dudakların iç kısmındaki ağız boşluğunda dişler veya onların ödevini gören kesici yüzeyler vardır. Özofagusun şekli, türlerin tanınması için yardımcı olacak kadar tipiktir.

Bazı nematodlarda özofagus- da başlangıcından sonra iki genişleme bölgesi ve bunların arasında bir darlık mevcuttur (rabditiform tip), bir kısmında ise ikinci bir genişleme bulunmaz (filariform ve strongiloid tip). Özo- fagusu düz olan barsak boşluğu izler. Rektum karın yüzündeki anüse açılır. Boşaltı organları, orta çizgide birleşerek bir delikte sonlanan yanlardaki iki kanaldan oluşmuştur. Sinir sisteminde gangliyonlar ve sinir kökleri bulunur.Nematodların erkek bireyleri, dişiden daha ufaktırlar; karın tarafına kıvrılmış bir kuyruk kısımları vardır.

Erkeğin genital organları, vücudun büyük kısmını kaplayan bir boru oluştururlar. Bunun arka kısmında testis yer alır. Erkeğin dişi ile birleşmesinde yardımcı olan bir salgı çıkaran bezleri vardır. Çiftleşme organına s p i k ü 1 adı verilir.Dişinin genital organları da vücudun büyük kısmını kaplayan ve karın yüzünde birleşerek vaginayı yapan, sonra vulvaya açılan iki borudan yapılmıştır. Vulva, ovipar olan, yani yumurtlayan nematodlarda ortada, viviparlarda, yani kurtçuk doğuranlarda ise ağıza yakındır. Boruların alt kısmından başlayarak yumurtalık, yumurtalık kanalı ve uterus sıralanmıştır.Nematod yumurtalarında kapak yoktur.

Trichuris trichiura yumurtasında her iki uçta tıkaç şeklinde bir yapı bulunur. Bazı nematodlarda yumurtalar dışkıyla çıkarıldığı sırada henüz bölünme olmamış, bazılarında bölünme başlamıştır; bir kısmında ise gelişmiş kurtçuk bulunur. Yumurtaların insan için bulaştırıcı olabilmesi ancak dış ortamda bir gelişmeden sonra olasıdır. Bu gelişme ya toprakta, ya da bir böceğin, bir kabuklunun vücudunda olur.Nematodların insana bulaşması çeşitli yollardan olabilir. Bunlar, dışkıyla çıkarılıp toprakta gelişen yumurtaların yutulması, toprakta yumurtadan çıkan kurtçuğun ya da dışkıyla çıkan kurtçuğun geliştikten sonra deriyi delerek vücuda girmesi şeklindedir.

Bir kısım kurtçuk doğuran (vivipar) nematod türlerinde ise evrim için ara konaklar gereklidir. Evrimi özellik gösteren Trichinella spiralis’de erişkin nematod konağın barsağında, kurtçuğu ise aynı canlının kaslarında yerleşir; bunun insana bulaşması domuz etlerinin yenmesiyle kurtçuğun sindirim yolundan alınması sonucunda olıir. Vivipar nematodların bazılarında konağın kanında bulunan kurtçuk, sokucu böcekler tarafından alınır. Vektör olan böcek, vücudunda gelişen kurtçuğu yeni konaklara bulaştırır.

Nematodların bir kısmının erişkinleri, bazılarının da kurtçuk şekilleri insan vücudunda çeşitli organ ve dokularda parazit olarak yaşar ve hastalık etkeni olurlar. Erişkin nematod yerleştiği barsak, karaciğer ya da lenf sistemi gibi yerlerde birtakım patolojik değişiklikler oluşturur. Ayrıca, kurtçuklar vücuttaki göçleri sırasında yerleşme yerlerine gelene kadar geçtikleri dokularda zarara yol açarlar. Diğer taraftan, bazı hayvanların paraziti oln nematodların kurtçukları, kendileri için elverişli bir son konak olmayan insanın vücudundaki göçleri sırasında deride, bazen de iç organlarda «larva migrans» denilen tabloyu meydana getirebilirler.İnsan sağlığı bakımından önemli nematodlar bazı özellikleri ile birbirlerinden ayrılırlar.

Genel olarak, bu nematodların erkek bireylerinin kuyruk kısmında spikül adı verilen ufak çıkıntılar bulunur. Bunlardan ağızlarında diş bulunanlar Ancylostoma, ağızlarında kesici yüzey taşıyanlar Necator cinsindendirler. özofagusları arka kısımda kese şeklinde genişlemişolan nematodlar Erıterobius cinsine aittirler.özofaguslarında genişleme olmayan nematodlardan boyu 25-35 cm kadar uzun olabilenler Ascaris, 6 cm den kısa olanlar Trichuris veya Strongyloides cinslerin- dendirler. Sonuncular en fazla 3,5 mm kadar büyüklükte olmaları ile diğerlerinden ayrılırlar.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp