MandÍbula Tümörleri
MandÍbula Tümörleri : Ameloblastom: Odontojenik kökenli, lokal olarak invazif, nadir görülen epitelial tümördür. Mandibulada maksillaya oranla 5 kat daha fazla görülür. Hastalar genellikle ağrısız şişlikle gelirler; ülserasyon görülmez. Maksilladaki ameloblastom yüzde belirgin deformiteye neden olur. Diş ağrısı, dişlerde sallanma ve oroantral fistül oluşması malign tümörü düşündürmelidir. Tümör yavaş büyür; kadın ve erkeklerde eşit sıklıkta görülür; hastalar genellikle 20-50 yaşları arasındadır. Palpasyonda kistik, yumurta kabuğu hissi veren kitle ele gelir. Radyolojik olarak, balpe- teği görünümünde multiloküler radyolüsan defektler görülür. % 2 oranında malign olma riski bildirilmiştir. Histolojik olarak foliküler ve pleksiform olmak üzere 2 tipi vardır. Tümör kompakt kemiği eritir, fakat invaze etmez; medüller kemiği ise invaze eder. Tedavisi basit enükleasyon, küretaj veya segmenter mandibula rezeksiyonudur. Enükleasyon ve küretaj sonrası % 50-90 arasında nüks bildirilmiştir. Maksilladaki ameloblastomlar daha agresif seyirlidir; tedavide parsiyel veya total maksillektomi yapılır.
Fibröz displazi: Fibröz displazide normal kemik yapısı yerinde kollajen, fibroblastlar ve osteoid veya kalsifiye doku bulunur. Nedeni bilinmemektedir; embriyonik mezen- kimde kemik oluşumunun bozulması, mikro- kanama ve travma neden olabilecek faktörler olarak ileri sürülmektedir. Monoostotik ve poliostotik tipleri vardır; monoostotik tipinde en sık maksilla tutulur. Albright sendromu, poliostotik fibröz displazi, cafe-au-lait pig- mentasyonu ve cinsel gelişme geriliği olarak bilinir. Monoostotik tipi bebeklik veya çocukluk çağında tanı konur; çene lezyonları 20 yaşına kadar ortaya çıkabilir; kızlarda biraz daha sık görülür; ağrısız şişlik olarak ortaya çıkar; yavaş ilerler. Genellikle kafa kemikleri ve vertebra tutulmaz; poliostotik tipinde ise çene kemikleri mutlaka tutulur. Tümör büyüdükçe yüzde belirgin asimetri oluşur. Ağrı nadiren görülür; uzun kemiklerde patolojik kırık görülmesine rağmen çenede nadirdir. Mandibulada sıklıkla angulus kısmı tutulur. Tutulan bölgede dişler çıkmayabilir veya varsa yer değiştirebilirler; fakat, dişlerde sallanma görülmez.
Radyolojik olarak lezyon, başlangıçta radyolüsandır; ancak, hasta büyüdükçe kalsifiye olduğu için buzlu cam manzarasına bürünür; yaş ilerledikçe kalsifikasyon artacağından daha sklerotik görünüm kazanır,kalsifiye alanlar ve radyolüsan alanlar birarada multiloküle kiste benzer görünüm verir. Hastalık erişkin döneminde stabilize olma eğilimindedir. Radyoterapi sonrası oste- ojenik sarkoma dönüşüm bildirilmiştir. Cerrahi tedavide fonksiyonel ve kozmetik bozukluklar düzeltilmeye çalışılır; radikal eksizyon yapılmaz; ameliyat, büyüme döneminden sonraya bırakılmalıdır.