Insecta (hexapoda) Sınıfı (böcekler)

Insecta (hexapoda) Sınıfı (böcekler) : Artropotların en geniş ve en önemli olan bu sınıfı çok fazla tür içerir. Böcekler çevrede fazla miktarda bulunurlar. Bir kısmı bitkilerin döllenmesine hizmet ederler ve bazı hayvanların besinini oluştururlar. Bir kısmı bitkisel ürünlere zarar verirler. Yaşamlarının bazı dönemlerinde parazit olarak yaşayanlar ile insan vücudu veya besini ile yakın ilişkisi olanlar halk sağlığı bakımından önemlidir.

Morfoloji

Genel karakterler olarak vücutları ve vücut ekleri segmentlidir, bilateral simetri vardır, kalp dorsal, sinir kordonu ventral bölgededir. Vücut baş (capitulum), göğüs (thorax), ve karın (abdomen) olmak üzere üç kısımdan oluşur.Böceklerin vücudu oldukça sert, hücresiz kitinden bir örtü ile kaplıdır. Dış iskelet denilen bu örtü vücudu korur. Dış iskelet bazı iç uzantılarla kuvvetlendirilmiştir. Böceğin büyümesi esnasında zaman zaman vücut örtüsü değişir. Böceğin başı duyu ve beslenme için, gövde hareket için lüzumlu ekstremiteleri taşır. Erişkinlerin üç çift bacaklı olması, antenlerinin bulunması, keliserlerinin olmaması, bazılarında kanat bulunması özellikleri ile Arachnida'lardan ayırdedilirler.

Evrim

Erişkin hale geçebilmesi için gelişmesi sırasında böceğin hacmi, şekli ve yapısında husule gelen değişmeler serisine metamorfoz denir. Böcekler ovipar veya vivipardır. Böceklerde üç tip yaşam gelişmesi vardır.Metamorfoz olmadan direkt gelişme ilkel bazı böceklerde görülür (ametaboli). Yeni çıkan yavru erişkinin küçük bir modelidir, ileri gelişimli böceklerde iki tip metamorfoz vardır.

Eksik metamorfoz (H e m i m e t a b o I i )

Yumurtasından yeni çıkan yavru küçüktür, kanatları ve dış genital organı yoktur (nimf). Birkaç defa deri değiştirerek büyür ve kanatları da tam büyüklüğüne erişir. Böyle bir metamorfozda

1 — yumurta,

2 — nimf,

3 — imago (seksüel olarak erişkin şekil) dönemleri, vardır.

Bu çeşit hayat evrimine hemimetaboli denir (eksik metamorfoz). Tahtakurula- rmın bitlerin ve hamamböceklerinin evrimi bu şekilde olur. Bu tip hayat evrimi olan takımlara h e m i m e t a b o 1 a adı verilir.

Tam metamorfoz (Holometaboli)

Bazı böceklerde erişkine benzemeyen, segmentli bir kurta benzeyen larva yumurtadan çıkar. Genç larva birkaç defa deri değiştirerek bu şeklini muhafaza eder. Bundan sonra beslenmeyen pupa dönemine geçer. Birkaç günden yıllara varabilen bir zaman geçtikten sonra pupadan erişkin şekil husule gelir. Larva ve pupada karakteristik kıllaf ve diğer ekler bulunur, bunlar cins ve türlerin tanısına yarar. Larva ve erişkin dönemlerinin yaşam süresi türlere ve ortama göre değişir. Erişkin yaşamı, çoğunlukla yumurta husule getirdikten sonra, kısa olabilir. Larva dönemi ise iki yıl gibi çok uzun olabilir. Bu çeşit böceklerde

1 — yumurta,

2 — larva,

3 — pupa,

4 — imago dönemleri vardır.

Bu tip gelişmeye holometaboli adı verilir (tam metamorfoz). Pirelerin ve dipterlerin evrimi bu şekildedir. Böyle yaşam evrimi olan takımlara holometabola denir.Böcekler kanatlarının bulunup bulunmaması, şekli, yapısı, damarlarının tertibi, ağız parçalan, metamorfozu ve diğer özel durumları gözönü- ne alınarak gruplanırlar.

Böcek sınıfının 33 kadar takımı bilinmektedir. Bunlardan yalnız 12 sinin tıbbî önemi vardır ve bunlardan bazısının önemi ise ancak çok sınırlıdır. Aşağıdaki listede takımların dizilişi, yapısı basit olanlardan daha kompleks olanlara doğrudur. Tıbbî önemi en fazla olan takımlar 6, 7, 10 ve 11 sayılı olanlardır.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp