Hücrenin Organelleri

Hücrenin Organelleri

Protoplazma: Terkibinde bol miktarda su, protein, amino asit moleküllere, RNA, glikojen, yağ molekülleri ve elektrolitler (maden tuzları) mevcuttur. Protoplazmanın diğer adı sitoplazmadır. Cansız moleküller, protoplazma içinde topluca "canlılık ve hayat alameti" gösterirler.

Hücrenin diğer organ ellerinin tamamı protoplazma içinde beslenir; kimisi belli yerlere monte edilmiş, kimisi de protoplazma denizinde belli rotalarda yüzer gibi hareket etmektedir. Aslında, hücre zarı da protoplazmanın yoğunluk kazanmış bir parçasından başka şey değildir. O halde hücre demek protoplazma demek, başka bir ifade ile, hayat demek protoplazma demektir .... Protoplazmanın içinde bulunan maddelerin çeşit ve miktarları hücrenin görev yaptığı yere göre (kan, kemik, beyin, kas, sinir vs. gibi) değişmektedir

Mitokondriler: Hücrelerin cinsine göre, yüzlerce ve binlerce mitokondri, protoplazma içinde görev alır. Hücrenin teneffüs reaksiyonu yani oksijenin kullanılması mitokondriler tarafından başarılır. Bu bakımdan hücrenin "enerji santraları" sayılırlar. İçlerinde "krista" adı verilen raf gibi dizilmiş bölmeler vardır. Bu raflar, binlerce defa büyütülünce, üzerlerinde daha küçük Organelleri bulunduğu görülmektedir. Oksijenin kullanılması sırasında açığa çıkan enerjinin bir kısmı hücrenin iç faaliyetine harcanırken. Bir kısmı da acil durumlarda kullanılmak üzere adenozin trifosfat (ATP) moleküllerine depo edilir. ATP ve benzeri fosfat bağları bir nevi "akümülatör" vazifesi yaparlar. Oksidasyon reaksiyonlarının hızlı ve enerji kaybı olmaksızın yürüyebilmesi için "enzim" adını verdiğimiz katalizörlere ihtiyaç vardır. Mitokondriler, proteinleri ve vitamin benzeri maddeleri kullanarak ihtiyacı olan enzimleri kendileri imal ederler.

Mitokondriler, hücrenin dış zarına benzer bir zarla kaplanmışlardır. Protoplazma ile alış-verişlerini bu zar vasıtası ile yaparlar. Görevleri henüz tam anlaşılamayan mitokondri benzeri organeller vardır. Lizozomlar, ribozomlar, mikrozomlar, poltzomlar ve poliribozomlar adıyla bilinen bu organelcikler, bol miktarda parçalayıcı (reaksiyon hızlandırıcı) enzimler ihtiva ederler.

Endoplazmik Retikulum. Hücre zarı ile çekirdek zarı arasında köprü gibi irtibat kuran ve kendi aralarında dallara ayrılan organellerdir. Çekirdekli ve çekirdeksiz olmak üzere iki grup altında toplanırlar. Çekirdekli olanların üzerinde bol miktarda ribozomlar bulunur. Çekirdek ile sitoplazma içerisindeki organeller arasındaki haberleşmeyi sağlayan retıkulurn dalları, aynı zamanda, ribozomlar tarafından imal edilen proteinleri ve fermentleri hücre içinde ihtiyacı olan yerlere taşırlar. Sentez için gerekli olan amino asitleri de ribozomlara temin ederler. Çekirdeksiz retikulumların muhtemelen yağların sentezinde görevaldıkları tahmin edilmektedir. Endoplazmik renkulumlar. bünyelerinde bol miktarda protein tabiatında maddeler ihtiva etmektedir.

Golgi Cihazı: Protoplazmanın dıştan içe çökmesi neticesinde meydana gelmiş gibi görünen golgi cihazı, ufak kesecikler ve ince borular şeklinde bir yapı arz eder. Kimyevi bileşiminde bol miktarda lipoproteinler bulunur. Görevi henüz tam anlaşılamamış olmakla beraber, protoplazma içine çok önemli salgılar ilettiği bilinmektedir.

Sentrioller : Hücrenin bölünme faaliyetini yürüten, hücre çekirdeğinin dışında ve hemen ona yakın bulunan iki adet yuvarlak cisimciktir. Hücre bölünmesi sırasında, hücre çekirdeğinin zarı eriyip de nükleoplazma ile protoplazma birbirine karıştıkları zaman; sentrioIIer iğiplikçikleri vasıtasıyla uzayarak iki kutup istikametinde hareket ederler. Protoplazma ve nükleoplazma muhteviyatı da bu harekete uyarak iki kısma ayrılırlar. Hücre bölünmesi tamamlandığında sentrioller de ikiye bölünmüş, yeni hücrelerde ikişer sentriol yerlerini almış olurlar.

Çekirdek: Hücre çekirdeği, bir zar vasıtası ile protoplazrnadan ayrılmıştır. Çekirdek zarı, hücre zarı gibi giren-çıkan maddeleri seçen gözeneklerden yapılmıştır. Çekirdek plazmasının içinde, hücreye ait çok önemli vazifeler yüklenmiş olan DNA ve RNA molekülleri bulunur. RNA'lar, DNA'lar tarafından üretilmekte, bir kısmı protoplazma içine gönderilmektedir. Protoplazmaya katı-lan çok çeşitli RNA zincirleri vardır. Bir kısmı habercilik görevi ile ribozomlar üzerine sıralanırlar. Diğer bir kısmı taşıyıcılık görevi yapmak üzere başka ribozomlar üzerinde sıralanırlar. Çekirdek içinde yerleşmiş olan DNA'lar kendilerine bağlı RNA'lar vasıtası ile hücre faaliyetlerine kumanda ederler.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp