Hormon Bozukluğu Nedenleri

Hormon Bozukluğu Nedenleri :

Bez dokusunun faaliyetinin az veya çok oluşuna göre, hormon salgılanması da çok veya az olur. Fazla olmasına neden, genellikle bezlerde tümör oluşmasıdır. En iyi bilinen hormon bozukluğu, şeker hastalığıdır.

Hormon bozukluklarında esas hormon bozuklukları (iç salgı bezi faaliyetinin bozukluğu) ile ikincil hormonal bozukluklar (iç salgı bezinin fonksiyonunun normal olduğu ancak diğer hormonlar tarafından düzenlenemediği) arasında ayırım yapmak gerekir.

Bu ikinci durumda, hastalıkların çoğuna tiroid, adrenal ve gonadlar gibi bezleri uyaran çeşitli hormonlar salgılamakla görevli hipofizdeki bozukluklar neden olur.Eğer hipofizin tümü zarar görmüşse (kafatası tabanındaki kırıklardaki gibi) buna panhipopitütarizm denir.

İlgili patolojik tabloya Sismonds hastalığı veya doğumdan sonra meydana gelmişse Sheehan sendromu denir. Uyarıcı veya frenleyici hormonlar zerk edilerek (uyarma ve frenleme testleri) hormonların işlevlerinin yolunda gidip gitmediği kontrol edilir.

Bazen bir tümörün büyümesinden ötürü o denli çok bez dokusu oluşur ki, frenleme testine biraz reaksiyon gösterilmiş olsa bile, hormon üretimi hep fazladır.Organ çok çalışıyorsa, bez dokusunun bir kısmı alınır.

Tümör olduğu zaman bezin tümünü almak gerekir. Ne yazık ki adrenal, yumurtalık ve erbezlerinde tümörler hemen hemen hiçbir zaman tek yanlı değildirler. Eğer öyle olsaydı, bezlerin bir tarafı alınır, onun işlevini de geride kalan kısım görürdü. Bez dokusunun tümü alındığında eksilen hormonların yerine ilaç verilir.

Artık bazı hormonların kimyasal sentezi olanaklıdır. Diğerleri hala ölü hayvanların hormon bezleri gibi doğal kaynaklardan elde edilir. Bu yolla elde edilen ensülinle şeker hastalarının uzun yıllar yaşamasını sağlamak olanaklıdır.

Hipofiz Hormonları

Hipofiz de dolaysız olarak faal olan bazı hormonlar salgılar. Çocuklarda büyüme hormonunun fazla üretilmesi anormal gelişmeye (jigantizm) yol açar, yetişkinlerde ise akromegaliye neden olur. Bu ikincisinden kemikler büyümeye devam etmez ancak eller, ayaklar, burun, dudaklar, dil ve iç organlar gibi bedenin öteki kısımları gelişirler. Çocuklarda bu hormondaki yetersizlik cüceliğe yol açar. Antidiüretik hormonun yetersiz olduğu durumlarda, böbrekler tarafından suyun bedenden atılmasında bozukluk görülür. Bu duruma diyabetes insipidus, (şekersiz diyabet) denir; bazen günde 15 litreye kadar idrar çıkarılır.

Tiroid Hormonları

Aşırı tiroid hormonu bulunması ile (hipertiroidizm) bu hormonun eksikliği (hipotiroidizm) arasında bir ayırım yapmak gerekir. Hipertiroidizm yalnız çok faal olan doku veya fazla miktarda hipofiz hormonundan ileri gelmez, aynı zamanda tiroidi uyaran başka maddelerden ötürü de oluşur.

Bilimsel olarak çok hızlı bir metabolizma görülür; hastalar heyecanlıdır, zayıflarlar, ishal olurlar, sürekli terlerler vs. Hipertiroidizmin en iyi bilinen şekli Basedow hastalığıdır. Tiroid hormonunun noksanlığı tam ters etki yapar ve şişmanlık, uyuşukluk ve kabızlığa neden olur. Karakteristik bir belirtisi, şeker içeren mukusun birikimiyle derinin sertleşmesi, miksedemadır. Tiroid hormonunun üretimi için iyoda gereksinme olduğundan iyot eksikliği hipotiroidiye neden olur.

Henüz bebeklik çağında başlarsa, bir çeşit cücelik olan kretenizme yol açar. Guatr, tiroid bezinin genişlemesidir. Bazen iyot eksikliğinden olur. Hipofiz fazladan uyarıcı hormonlar salgılar, böylece tiroid dokusu miktarı artar. Ancak, guatrların başka nedenleri de vardır ve örneğin hipertiroidizmle birlikte de meydana gelebilirler. Dolayısıyla guatr deyimi tiroidin işlevi ya da bozukluğun nedeni hakkında pek fikir vermez.

Paratiroid Hormonu

Bu hormonun yetersizliği kandaki kalsiyumun eksilmesine yol açar (hipoparatiroidizm) ve kaslarda aşırı duyarlılık ve spazmlar meydana gelir (tetani). Bu hormondan fazla miktarda varsa (hiperparatiroidizm) kalsiyum azalmasından dolayı kemikler zayıflar ve kolaylıkla kırılırlar.

Pankreatik Hormonlar

Pankreastaki hormonun üretiminde görülen bozukluklar hemen hemen her zaman ensülin üretimini de kapsar. Ensülinoma çok miktarda ensülin salgılayan bir tümördür. Sonuç olarak, kandaki şeker miktarı çok düşer ve açlık nöbeti ve uyuşukluk yaratır. Daha önemlisi, ensülin yetersizliğinin neden olduğu şeker hastalığıdır (diabetes mellitus).

Sonuçta, beden hücreleri kandan glikozu yeterli derecede hızlı ememezler. Böylece hücrelerde beslenme yetersizliği görülür. Bu kısmen yağ metabolizmasının hızlandırılmasıyla kapatılır, fakat sonuç olarak kandaki keton hücreleri artar. Bunlar normal yağ metabolizmasının ara ürünleridir ancak fazla miktarda bulunurlarsa beden tarafından yeterli derecede işlenemezler.

Dolayısıyla, şeker hastalığının belirtileri bir yandan kandaki glikoz fazlalığı (hiperglisemi), öte yandan da kanın asitlenmesine (asidoz) ve bilinçsizliğe (diyabetik koma) yol açan genellikle asitli keton hücrelerinin fazla miktarda bulunuşudur.Akciğerlerde keton hücreleri asetona dönüşerek nefese tipik bir koku verirler. Kanda yüksek miktarda bulunan glikoz, bedenden atılan fazla suyla birlikte glikozun da atılmasını sağlar (glükozüri).

Anormal derecede susama (polidipsia) ve fazla miktarda idrara çıkma (poliüri) şeker hastalığının tipik belirtileridir. İki çeşit şeker hastalığı vardır. Gençlikte olan şeker hastalığı genellikle doğuştan vardır ve Langerhans adacıklarındaki beta hücrelerinin yetersiz faaliyetinden dolayı meydana gelir. Bu bozukluk, ensülinle tedavi edilir.

İleri yaşta meydana gelen şeker hastalığında, beta hücreleri yavaş yavaş daha az faal olmaya başlar; ensülin eksikliği genellikle ciddi değildir. Bu tür şeker hastaları çoğunlukla, sıkı bir rejim ve kilonun azaltılması yoluyla tedavi edilirler. Bazen ağızdan alınan ilaçlara da gereksinme duyulur. Bunlar beta hücrelerinin daha fazla ensülin üretmeleri için uyarırlar.

Adrenal Hormonlar

Feokromositom, adrena medullanın bir tümörüdür ve çok miktarda adrenalin salgılanmasından dolayı meydana gelir. Adrenal korteksteki bozukluklar daha önemlidir. Çeşitli bazı hormonların aşırı miktarda bulunması Cushing sendromuna yol açar; bunun işaretleri de belli yerlerde yağ birikimi (kafanın, boynun ve gövdenin şişmanlaması) ile kasların ve kemiklerin zayıflamasıdır.

Eğer yalnızca mineralokortikoid fazlalığı söz konusuysa, bu da en önemli belirtisi aşırı yüksek kan basıncı olan Corn sendromuna yol açar. Adrenal korteks hormonlarının yetersizliği, eksilen hormonların yerine başkalarının koyulmasıyla tedavi edilen Addison hastalığına neden olur. Tuz kaybı sonucu, hasta çabuk yorulur. Kan basıncı düşüktür ve hastalıklara olan direnci azalır.

Eğer bu bozukluk yalnızca adrenal bezlerdeki hastalıktan ileri geliyorsa adrenal bezini uyarmak için aşırı miktarda hipofiz hormonu (ACTH) üretilir. ACTH derideki pigment üretimini arttırdığından sonuç olarak deri koyulaşır.Bazen adrenaller doğuştan bir hastalıktan ötürü (adrenojenital sendrom) fazla miktarda cinsel hormon üretirler. Erkek çocuklarda, ergenlik çağı çok erken başlar (pubertas praecox), kızlarda da ikinci erkek nitelikleri gelişir (virilizm).

Cinsel Hormonlar

Cinsel hormonların aşırı üretimine çok az rastlanır ve özel bir şikâyete neden olmazlar. Bu hormonların çok az üretilmesi sonucu ise erkeklerde ve kızlarda cinsel özellikler gelişmez (hipogonadizm). Bu daha ileri yaşta meydana gelirse, erkeğin ikincil cinsel özellikleri ve cinsel isteği geniş ölçüde veya tamamen kaybolur. Dişi hormonlarının daha az üretilmesi de genellikle virilizme neden olur (yaşlı kadınlarda görülen sakal çıkması gibi). Buna neden adrenallerden çıkan endrojen hormonlarının egemen etkisidir.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp