Hemoglobin

Eritrosit temel olarak hemoglobin konteyneri olup hemoglobin 64.500 daton ağırlığında protein yapıda 4 polipeptitten oluşmuş olup her birinde 1 adet aktif heme grubu vardır. Her heme grubu 1 adet oksijen molekülü bağlama özelliğine sahiptir. Hemeglobinin dokularda oksijen tutup salması hemoglobinin solunum hareketi olarak da bilinir ve aslında molekül yapısındaki değişiklikler ile sağlanır (Şekil 1-3). Hemoglobin deoksihemoglobin formundan oksihemoglobin formuna geçerken karbondioksit (C02) ve 2,3-DPG ß-globin zincirleri arasındaki yerlerden ayrılıp yeni oksijen molekülünün kabulü için imkân tanırlar. Bunun da ötesinde bir heme grubunun oksijen bağlaması diğer heme gruplarının da oksijen bağlama eğilimini arttırır. Bu ilişki oksijen disosiasyon (ayrılma)eğrisinin sigmoid şekli için gereklidir.

Hemoglobin yapısını ilgilendiren kalıtınmış hatalarda (inherited defects) bu solunum hareketini etkiler. Çoğu kahtılmış hatada o. ve ß zincirindeki tek aminoasitin yer değiştirmesi söz konusudur. Bunların sonucunda bazen hemoglobinin oksijene affinitesi değişirken bazende demirin ferröz formdan ferrik forma dönüşümü etkilendiği için hemoglobin molekülünün çözünürlüğü azalır. Hemoglobin S (orak hücreli anemi) tek amino asit değişiminin çözünürlük üzerindeki etkisini göstermesi açısından örnektir.

Normal eritrosit 2 pg hemoglobin içerir (ortalama hücre hemoglobini (MCH) =32 +/-). Normal hemoglobin sentezi yeterli demir ve normal protoporfirin ve globin üretimine bağlıdır. Protoporfirin sentezi mitokondride süksinil CoA ile glisinin birleşerek delta aminolevulinik asit oluşturması ile başlar. Sentez olayı daha sonra sitoplâzmada porfobilinojen, üroporfirin ve koproporfirin üretimi ile devam eder. Son aşamada heme oluşturulması için sitoplazmik enzim olan ferroşalataz ile demir eklenmesi sonrasında protoporfirin mitokondriaya taşınır.

Globin zincirleri kromozom 11 ve 16'nın kontrolü altında sitoplazmada ribozomlarda oluştururlur. Son hali ile globin 2 adet u-zinciri ve 2 adet p-zincirinden oluşan tetramer yapısındadır. Erişkinde hemoglobin %96-97 itibarı ile 2 adet u-zinciri ve 2adet p-zincirinden oluşan hemoglobin A yapısında iken kalan kısmı hemoglobin F ve ı'den oluşur. Hemoglobin sentezinin son hali hücre sitoplâzmasında gerçekleşir. Hemoglobin sentezinde arta az miktarda demir, protoporfirin ve serbest globin kalır. Demir feritinde depo edilirken kalan porfirin çinkoya bağlanır.

Bu karmaşık reaksiyonlar serisi eritrosit öncüllerinin eritropetin ile uyarılması ile hızlanır. Öncüllerin uyarılması ile demir transportu için gerekli olan transferin reseptör ekspresyonu ve heme ve globin sentezi hızlanır. Hemoglobin sentez hızı sağlanabilen transferin demirine ve hücre içi heme miktarına bağlıdır. Hemoglobin sentezi daha olgun ilik eritroblastlarında maksimum seviyede iken daha az oranda ilik retikülositlerinde de devam eder. Hemoglobin sentezinin durdurulması membran transferin reseptör ekspresyonunun azalması ve bunu izleyen heme ve globin sentezinin durması ile olur.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp