Gıda İntolerans

Gıda İntolerans Vücudumuzun Besinlere Karşı Yaptığı Tepkidir. Yararlı Sanılan Bir Besin Vücudumuz İçin Zararlı Olabilir. Vücut Bu Besinle Karşılaştığı Zaman Bir Tepki Yapar. Bu Tepkiye "Gıda İntölerans" Denir.

Gıda İntolerans

Vücuda ağız yoluyla alınan gıdalar öncelikle çiğneme sırasında, ardından mide ve bağırsaklarda asit ve diğer sindirim enzimleri aracılığıyla parçalanır. Sindirim sonrası açığa çıkan vücut için faydalı yapıtaşları bağırsaklardan emilerek kana geçer ve dokular tarafından kullanılır. Gereksiz maddeler ise bağırsaklar yoluyla vücuttan atılır.

Vücudumuz belirli bir gıdayı sindirmekte zorluk çektiğinde bu gıdaya karşı vücutta bir reaksiyon yani "intolerans" veya "duyarlılık" gelişir. "Gıda intoleransı" terimi gıdaya karşı oluşan farmakolojik reaksiyon anlamına gelir. Farmakolojik reaksiyon, yiyeceklerde katkı maddeleri şeklinde veya doğal olarak bulunan kimyasal maddelerin yol açtığı ilaç benzeri yan etkiler olarak tanımlanabilir. Gıdaların doğal içeriklerinde bulunan salisilatlar, aminler ve benzoatlar, farmakolojik reaksiyonlara yol açan başlıca gıda kimyasallarıdır.

Gıda intoleransı, gıda alerjisinden farklıdır

Alınan herhangi bir gıdaya karşı vücutta alerji varsa, gıda ile temastan hemen sonra, dakikalar içinde bulgular ortaya çıkar. Belirtiler hayatı tehdit edici düzeyde şiddetli olabilir. Astım, kusma, ishal, deri dökülmesi ve derinin farklı bölgelerinde şişlik görülebilir.Alınan bazı gıdaların içeriklerindeki proteinler bağırsak kanalından sindirime uğramayarak direkt kana geçer. Kanda dolaşan proteinleri vücut yabancı, yani antijen olarak kabul eder. Sıklıkla alerjiye yol açan gıdalar arasında süt, yumurta, fındık, balık, buğday ve çikolata yer alır. Tedavide ana prensip alerjiye yol açan gıdalardan uzak durmaktır.Gıda intoleransında, alerjide olduğu gibi vücutta o gıdaya karşı ani bir fiziksel reaksiyon oluşmaz.

Vücuda alınan gıdalar sindirim bozukluklarında tam olarak parçalanamadığından bağırsaklardan uygun bir şekilde emilemez ve bu gıdalara karşı vücutta bir reaksiyon oluşur. Örneğin, laktoz intoleransı olarak adlandırılan rahatsızlıkta, "süt şekeri" olarak bilinen laktoz sindirilemez. Tam olarak parçalanamayan laktoz şekerine karşı vücutta reaksiyon gelişir; kramp, kusma gibi şikayetler meydana gelir.Önemsemediğimiz bazı ufak sağlık problemleri yıllar içinde vücutta gıdaların sindirimi, emilimi ve atımını etkileyen mekanizmanın zayıflamasına yol açarak gıda intoleransına neden olabilir. Viral hastalıklar, uzun süren ilaç kullanımı, stres veya travma, kaza, fiziksel hassasiyet, zayıflık ya da bu faktörlerden birkaçının birleşmesi gıda intoleransını tetikleyebilir.

Vücudumuzdaki sindirim sisteminde yer alan organlar görevlerini tam olarak yerine getirmelerine rağmen sindirim kanalının duvarında bulunan ve besinlerin emiliminde görevli hücrelerin geçirgenliğinin bozulması sonucu tam olarak parçalanamayan gıdalar kana geçerek reaksiyona yani intoleransa yol açabilir.

Belirtileri nelerdir?

Gıda intoleransı, gıda alerjisinden daha sık görülür. Gıda intoleransının tetiklediği semptomlar gıda alerjisinin yol açtığı bulgulara çok benzediğinden başlangıçta ayırıcı tanı güçlükle yapılabilir.

Belirtiler genellikle geç ortaya çıktığından reaksiyona yol açan gıda içeriğini tanımlamak güç olabilir. Gıda alerjisinde ise gıdaya karşı hızla reaksiyon oluştuğundan erken tanı rahatlıkla konulabilir. Gıda alerjisinde genellikle bir veya iki yiyeceğe karşı alerji oluşur, oysa gıda intoleransında farklı kimyasallara karşı farmakolojik reaksiyonlar gelişebilir.Gıda intoleransında ortaya çıkan belirtilerin şiddeti doza bağımlıdır. Farmakolojik reaksiyona yol açan gıdaların sürekli tüketimi vücutta doz birikimine ve bulguların ortaya çıkmasına neden olur. Besin maddelerinin normal alınım ve sindirim şeklinin bozulması bütün vücudu etkiler. Kişiye özgü farklı şikayetler ortaya çıkabilir. Cilt kızarıklığı, baş ağrısı, sırt ağrısı, astım, hiperaktivite, davranış bozuklukları gibi çok sayıda mide veya sindirimle ilişkili olmayan belirtiler görülebilir.

Tedavi yöntemleri

Gıda intoleransı ve gıda alerjisinin yol açtığı semptomlar başka klinik durumlarda da görülebileceğinden bu şikayetlerin olduğu vakalarda, öncelikle uzman hekim tarafından detaylı bir araştırma yapılıp diğer durumlar ekarte edildikten sonra gıda alerjisi veya intoleransı araştırılmalıdır.

Sindirim ve emilim bozuklukları düzeldiğinde, alınan gıdanın neden olduğu problem de ortadan kalkacaktır. Sindirim sorununu çözmek her zaman çok kolay olmayabilir. Fiziksel, duygusal, hatta ruhsal nedenler araştırılmalı ve tedavi edilmelidir.Sindirim veya emilim bozukluğuna yol açabileceği düşünülen özgül gıdalar diyetten uzaklaştırılarak vücudun bunlarla mücadele etmesi önlenir. Böylece vücut üzerindeki stres hafifler. Bazen vücudun dışarıdan desteğe ihtiyacı vardır. O zaman yaşam tarzında ve diyet içeriğinde değişiklikler, dinlenme, tıbbi tedavi, besinle alınan bazı maddelerin dışardan takviyesi ya da cerrahi tedavi gerekebilir.