Demir Eksikliğini Nedenleri

Demir Eksikliğini Nedenleri

Anlaşılacağı üzere demir eksikliği çok değişik nedenlere bağlı olabilir. Kişinin yaşı, cinsiyeti, sosyoekonomik durumu, kadınlarda menopozda olup olmamak gibi koşullar demir eksikliği anemisinin nedenini açıklamakta yararlıdır. Çeşitli örneklerle bunu açıklayalım:16 yaşına bir süredir adet gören genç bir kızda ilk sorulması gereken adetlerinin durumudur. Aşırı adet kanamaları veya sık adet görmek bu yaşta demir eksikliği anemisine yol açabilir. Yine bu dönemde beslenme bozuklukları, dengesiz diyetler demir eksikliği anemisi yapabilir.40 yaşında stresli ve yoğun bir iş hayatı olan erkekte ise, mide yakınmaları sorulmalı ve mutlaka endoskopi yapılmalıdır. 
 
Unutulmaması gereken şey, erişkin erkeklerde ve menopoz sonrası kadınlarda demir eksikliği anemisinin en önemli nedeni sindirim sisteminden olan kan kayıplarıdır. Dolayısı ile, bu erkekte bir mide ya da oniki parmak bağırsağı ülserine rastlamak şaşırtıcı olmaz.70 yaşlarında demir eksikliği anemisi saptanan bir hastada ise özellikle kilo kaybı da varsa, mutlaka kalın barsağın endoskopla incelenmesi gerekir. Bu hastada kalın barsak kanseri olasılığı vardır. Bu tip hastalarda yapılacak basit bir dışkıda gizli kan testi önemli ipucu verebilir.

Demir eksikliği Türkiye’de çok görülen bir hastalıktır. Demir vücudumuz için önemli bir mineraldir, vücutta üretilmediği için besinler yoluyla yeterli miktarda alınması gereklidir. Özellikle bazı dönemlerde ve riskli gruplarda demir alımı takip edilmelidir. Hamileler ve bebeğini emzirenler, çocuklar, büyüme çağında ve aşırı adet kanaması geçiren genç kızlar risk grubundadır. Gelişme çağındaki çocukların vücut ve beyin gelişimleri için önemlidir.

Demir eksikliğine bağlı kansızlık, basit bir kan testi ile belirlenebilir. Ülkemizde üreme çağındaki birçok kadında demir eksikliğine bağlı kansızlık görülebilmektedir.

Vücuttaki demir deposu tükenirse

Demir eksikliğiyle karşı karşıya kalabilecek riskli grup dışında aşırı kan kaybına bağlı bazı durumlar da anemiye sebep olabilir; mine kanaması, peptik ülser, bağırsak kanseri, rahim kanseri uzun dönem aspirin kullanımı gibi.
Kanda oksijeni taşıyan hücrelerin ismi “alyuvar”dır. Bu hücreler vücutta düzenli olarak kemik iliğinde üretilir. Besinlerle aldığımız demir, alyuvarların yapımı ve oksijen taşıması için önemlidir. Besinlerle gelen demirin ihtiyaç fazlası, vücutta depolanır. Ancak yeterli demir alınmazsa bu depo tükenir ve alyuvar üretimi aksamaya başlar.
Demir kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobinin yapısına girerek oksijen taşımaya yardımcı olduğundan, demir eksikliğinde yeterli oksijen taşınamaz. Bu durumda enerji üretimi için oksijen ihtiyacı da aksar, kalp yorulur, kişi kendini güçsüz hisseder, uyku hali ve yorgunluk dikkat çekici hale gelir.

Demir eksikliği belirtileri 

  • Yorgunluk ve enerji azlığı
  • Konsantrasyon bozukluğu
  • Sinirlilik
  • Bağışıklık sisteminde zayıflık
  • Çarpıntı ve Nefes darlığı
  • Solgun cilt, dişeti ve tırnaklarda kırılmalar
  • Yiyecek dışındaki şeylere istek. Örneğin: toprak, buz gibi
  • Tahriş olmuş dil
  • İlaç tedavisi besinlerle desteklenmeli
Hekim tarafından önerilen ilaç tedavisi çok düzenli bir şekilde uygulanmalı ve bu tedavi, demir yönünden zengin besinlerle desteklenmelidir.

Demir minerali en çok kuru kayısı ve kuru üzüm gibi kurutulmuş meyveler, kırmızı et ve karaciğer, pekmez, tahıllar, yumurta, lahana, fasulye, pancar, patates, fındık, badem, şeftali, armut, hurma, kabak ve balık bol miktarda bulunmaktadır. Bu gibi yiyeceklerin tüketimi vücudun demir ihtiyacını karşılayacaktır. Bazı nedenlerden dolayı kişide demir eksikliği görülebilir. Bunların başında kırmızı et yememek, vejetaryen bir rejim uygulamak gelmektedir. Aşırı kan kaybetme, diyaliz hastalığı, A vitamini eksikliği de demir eksikliğine yol açmaktadır.

Ayrıca kalsiyum demir emilimini engeller, bu yüzden süt ve sütlü ürünler demir takviyesi olan ilaçla birlikte alınmamalıdır. C vitamini ise demir emilimini artırırken hemoglobin üretiminde de önemli yer tutar. Bu yüzden demirden zengin besinler yerken, yanında C vitamini olmasına dikkat etmek gerekir. Kivi, portakal, mandalina, bol limonlu salata kolay seçimler olabilir…

Günlük demir gereksinimi

  • Erkekler için 10 mg
  • Kadınlar için 18 mg
  • Gebelik döneminde 27 mg
  • Emzirme dönemi 18 mg
  • Ergenlik dönemi 15 mg
  • Çocuk için 10 mg
Bazı besinlerin demir içerikleri ve demir emilimini artıran C vitamininden zengin besinlerle öneriler

*4 adet köfte (az yağlı dana eti–120 gr) = 3,6 mg demir içerir- yanında bol limonlu salata demir emilimini artırır.

*1 yemek kaşığı pekmez=1 mg demir içerir- C vitamininden zengin portakal suyunun içerisine pekmez eklenerek demir mineralinden daha fazla yararlanılır.

*1 büyük boy yumurta sarısı=0,7mg demir içerir– kahvaltıda yanında söğüş sebzeler( domates, salatalık, biber, maydanoz) tercih ederek demirin vücudumuza daha fazla katkısı sağlanır.

*1 porsiyon kuru baklagil yemeği (60 gr) = 4,2 mg demir içerir.- yanında C vitamininden zengin brokoli ile bir öğün yapılabilir.

*Fındık/badem/ceviz (yaklaşık 10 gr) = 0,3 mg- yağlı tohumların yanında 1 orta boy kivi veya 8 çilek tercih ederek hem demirin biyoyararlılığını sağlarız hem de güzel bir ara öğün yapmış oluruz.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp