Cinsiyete Bağlı Genler

Cinsiyete Bağlı Genler : Mikroskop altında incelendiğinde, erkek ve dişinin kromozomları, 23. çift dışında aynı görünür. 23. çift kişinin cinsiyetini belirler ve cinsiyete bağlı bazı özelliklerin genlerini taşır. Normal bir dişide, 23- çiftte birbirine benzeyen iki kromozom vardır; buna X kromozomlan denir. Normal bir erkekte, 23. çiftte bir X kromozomu ve görünüşü biraz farklı olan başka bir kromozom vardır; buna Y kromozomu adı verilir (bkz. s. 64, Şekil 2-17). O halde normal bir dişinin 23. kromozom çifti, XX simgesiyle; normal bir erkeğinki ise XY simgesiyle gösterilir.Vücuttaki birçok hücre çoğaldığında ortaya çıkan hücredeki kromozom sayısı (46), ana hücredeki kromozom sayısıyla aynıdır. Ancak, sperm ve yumurta hücreleri çoğaldığında, kromozom çiftleri ayrılır ve bunların yansı yeni hücrelerin her birine gider. Bu nedenle yumurta ve sperm hücrelerinin yalnızca 23 kromozomu vardır.

Her yumurta hücresinin bir X kromozomu, her sperm hücresinin ise ya bir X ya da bir Y kromozomu vardır. Eğer X tipi bir sperm, yumurta hücresine ilk giren sperm olursa, o zaman döllenen yumurtanın 3- kromozom çifti XX olacak ve çocuk dişi olacaktır. Eğer Y tipi bir sperm yumurtayı döllerse, o zaman 23. kromozom XY tipinde olacak ve çocuk erkek olacaktır. Dişi, bir X kromozomunu anneden, bir Xkromozomunu da babadan alır; erkek X kromozomunu anneden, Y kromozomunu da babadan alır.

Bu nedenle, çocuğun cinsiyetini belirleyen babanın kromozomudur (bkz. Şekil 2-19).X kromozomu baskın ya da çekinik genler taşıyabilir; Y kromozomu ise erkek cinsiyet özelliklerinde baskın olan birkaç gen taşır, bunun dışında yalnızca çekinik genler taşır. Bu nedenle, erkeğin annesinden aldığı X kromozomuyla taşman çekinik özelliklerin çoğu, baskın genler tarafından engellenmediği için ortaya çıkar.

Örneğin, renkkörlüğü cinsiyete bağlı çekinik bir özelliktir. Annesinden aldığı X kromozomu renkkörlüğü geni taşıyorsa, erkek renkkörü olur. Kadınlarda renkkörlüğüne daha az rastlanır, çünkü renkkörü olan bir kadının babası renkkörü olmalı, annesi de ya renkkörü olmalı ya da renkkörlüğü için çekinik gen taşımalıdır. Genetik olarak belirlenmiş bazı bozukluklar, 23. kromozom çiftinin anormalliğiyle ya da 23. kromozom çiftiyle taşman çekinik genlerle bağlantılıdır. Bunlara cinsiyete bağlı bozukluklar adı verilir.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp