Beyindeki Asimetriler

Beyindeki Asimetriler : Sıradan bir incelemede, insan beyninin iki yansı aynadaki yansıması gibi görünür. Ancak daha yakından bir inceleme asimetrileri ortaya koyar. Beyin otopsi sırasında ölçüldüğünde, sol yankürenin sağ yanküreden hemen her zaman daha büyük olduğu görülür. Aynca sağ yarıküre, beynin ayn bölgelerini birbirine bağlayan pek çok uzun nöral lif içerir. Oysa sol yanküre sınırlı bir alanda zengin arabağlantılar sağlayan daha kısa pek çok lif içerir (Hillige, 1993).Daha 186l’de, Fransız hekim Paul Broca konuşma kaybına uğrayan bir hastanın beynini inceledi ve sol yankürenin bir bölgesinde, frontal lobdaki yanal (lateral) yanğın hemen üzerinde bir hasar olduğunu saptadı. Broca alanı olarak bilinen ve Şekil 2-11’de gösterilen bu bölge konuşmayı sağlar.

Sağ yankürede buna karşılık gelen bölgenin hasara uğraması konuşma bozukluğuna yol açmaz. Konuşulanı anlama, yazma ve yazılı sözcükleri anlama yeteneğini kapsayan bölgeler de sol yankürede yer alır. Nitekim, sol yankürede hasara yol açacak birdaıbe yiyen kişide dil bozukluğu görülme olasılığı, sağ yarıkürede sınırlı bir hasara uğrayan kişiye göre daha yüksektir. Sol elini kullanan kişilerden çok azında konüşma merkezi sağ yarıkürede yer alır, ancak büyük çoğunluğunun dil işlevleri sol yarıkürededir (sağ elini kullanan kişilerde olduğu gibi).Sol yarıkürenin dil becerilerinde oynadığı rol bir süredir bilinmekteyse de, her yarıkürenin tek başma ne yapabildiği henüz yeni yeni araştırılmaya başlanmıştır.

Normal bireylerde, beyin ayrılmaz bir bütün olarak çalışır; bir yarıküredeki mesaj, korpus kallozum adı verilen birleştirici sinir liflerinden oluşmuş geniş bir bağyoluyla anında diğer yarıküreye aktanlır. Bu birleştirici köprü bazı epilepsi türlerinde sorun yaratabilir, çünkü bir yarıkürede başlayan nöbet diğer yarıküreye de geçebilir, burada da nöronların hep birlikte boşalmasını ateşleyebilir. Bazı ağır epilepsi vakalarında böyle genelleşmiş nöbetlere engel olmak amacıyla, korpus kal- lozum cerrahi müdahaleyle ayrılır. Bu ameliyatın genellikle başarılı olduğu ve nöbetlerde bir azalma sağladığı görülmüştür.

Aynca ameliyat sonrasında istenmeyen bir etki olmadığı, hastanın günlük yaşamını beyin yarıküreleri birbirinden ayn olmayan kişiler kadar rahat sürdürdüğü görülmüştür. İki yarıkürenin birbirinden aynlma- sının, zihinsel işlevleri nasıl etkilediğini göstermek için bazı özel testler geliştirilmiştir. Bu deneyleri anlamak için biraz daha fazla bilgi gerekmektedir.Beyinden çıkan motor sinirlerin çaprazlan- dıklanm ve böylece sol beyin yarıküresinin vücudun sağ tarafım, sağ yarıküresinin de sol tarafını denetlediğini görmüştük. Aynca konuşmayı sağlayan alanın (Broca alanı) sol yarıkürede bulunduğunu belirtmiştik.

Gözler doğrudan karşıdaki bir noktaya sabitlendiğinde, bu noktanın solundan her iki göze ulaşan imgeler beyninsağ tarafına, sağındaki imgeler ise sol tarafına ulaşır (bkz. Şekil 2-13). Böylece her yarıkürede görsel alanın o yansırım görüntüsü oluşur ve o yarıküre tarafında bulunan el de normal işlevini yerine getirir; yani sol yarıküre, sağ eli görsel alanın sağında görür. Normal beyinde bir yarıküreye gelen uyaran, korpus kallozum yoluyla hızla diğer yarıküreye iletilir; böylece beynimiz tek bir birim olarak çalışır. Bir kişide korpus kallozum ayrıldığında buna ayrık beyin denilmektedir. Şimdi iki yarıküre arasında iletişim kumlamadığında ne olduğunu görelim.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp