Ağrının nöroanatomi ve nörofizyolojisi

Ağrı değişik şekillerde tanımlanabilir. Nörofizyolojide ağrı sıklıkla "Nociception" adı ile birlikte kullanılır, fakat her ikisi birbirinin tam aynısı değildir. Ağrı, bedenin bir bölgesinden köken alan, hoş olmayan ve kişiyi kaçış veya panik davranışına yönelten bir algılama şeklidir. Oysa Nociception bedenin bir bölgesinde bir doku destrüksiyonu olduğu zaman, bunun özelleşmiş sinir uçları ile (nociceptör) alınıp, santral sinir sistemine götürülmesi ve belirli bölge ve nöral yapılarda integre edilerek bu zararlı tehdit durumunun (noxious uyarım) algılanması ve buna karşı gereken fizyolojik, biyoşimik ve psikolojik önlemlerin harekete geçirilmesidir. Ağrı, nociception içinde bir algılama olayıdır. Nornıal fizyolojik koşullarda ağrı ve nociception hoş olmayan bir algılama olarak görünse de amacı organizmayı erkenden zararlı bir saldırıdan korumaktır ve bununla ilişkili savunına mekanizmalarını ortaya çıkarmaktır. Ancak nörolojik olan ve olmaya bir çok hastalık ve durumlarda ağrı, bir fizyolojik savunma mekanizması olmaktan çıkarak, kişinin belli başlı tek yakınma nedeni haline gelebilir ve hatta "nociception" böylesi durumlarda organizma aleyhine çalışabilir. Sözünü ettiğimiz durum patolojik ağrıdır. Örneğin kanser ağrısı, nevralji, kozalji, romatizmal ağrı/ar v.b. gibi. Bu yazıda biz daha çok normal ağrı ve nociception mekanizmalarını gözden geçireceğiz ve yeri geldiğince kısaca nörolojik kökenli bazı patolojik ağrı mekanizmalarına kısaca değineceğiz. Şekil ıde ağrı ve nociceptionun çok basit bir anatomik diyagramı görülmektedir. Ağrının anatomo-fizyolojisini gözden geçirirken anlatım kolaylığı bakımından olayın dayandığı bölgeleri ve sistemleri başlıca 4 grupta incelemek gerekecektir:

A)Nosiseptörler ve çevresi

B)Omurilik dorsal boynuz nöronal sistemi

C)Nosiseptif impulslann ağırlıklı gittiği a:fIerent sistemler. Buna anterolateral a:fIerent

traktuslar, retiküler cevher ve talamus da dahildir.

D) Ağrı lı uyarımlan değiştiren, inhibe eden supraspinal ve spinal Anti-Nociccptivc Sistemler.